Lilia Vũ là người gốc Việt đầu tiên không những thắng một giải golf nhà nghề của LPGA Tour mà còn đoạt được một chiếc cúp Major. Song con đường đến đỉnh thể thao của tay golf trẻ này không trơn tru chút nào…
Boat People
Vào đầu thập niên 1980, một người đàn ông Việt Nam âm thầm bỏ ra nhiều tháng trời đóng thuyền vượt biển. Gia đình con cái không hay biết gì cho đến một hôm ông bất ngờ thông báo đã đến lúc ra đi. Theo lời kể của bà Kieu Thuy, mẹ của Lilia, bà đã phải cùng chị em chạy bộ băng rừng để ra tới chỗ thuyền của bố. Mặc dù thuyền chỉ chở được khoảng năm mươi người, nhưng khi rời đất liền bỗng có nhiều người bơi ra xin cho đi theo. Ông ngoại của Lilia đã không từ chối ai cả; số thuyền nhân cuối cùng lên đến 82 người.
Họ ra khơi mới được hai ngày thì thuyền bị nước vào. Đang đêm trong cơn nguy kịch, họ bắn hoả châu mong có người đến cứu. Chiến hạm USS Brewster của Mỹ tình cờ có mặt trong vùng nhìn thấy và đã vớt họ lên. Nhờ vậy mà gia đình ông bà ngoại Lilia mới được định cư và lập nghiệp ở California.
Lilia Vũ tên Việt là Khả Tú, sinh năm 1997 tại thành phố Fountain Valley, OC, California. Lớn lên trong một gia đình có cha và anh trai thích đánh golf, Lilia bắt đầu chơi từ năm 7 tuổi. Chỉ trong vòng vài năm, Lilia đã tỏ ra là một golfer thiếu nhi xuất sắc, tham dự cũng như thắng nhiều giải Junior Tournaments trong vùng Nam Cali. Năm 13 tuổi Lilia chính thức bước vào thế giới golf của người lớn khi cô gia nhập hiệp hội U.S. Women’s Amateur dành cho nữ giới nghiệp dư.
Lilia đã nhanh chóng xác định khả năng bằng bốn chiếc cúp vô địch giải Callaway Junior World trong bốn năm liền (2010-2013). Năm 2014 cô về nhì trong cuộc tranh tài của American Junior Golf Association (AJGA) – được xem là sân đấu thử thách nhất cho các golf thủ vị thành niên trên nước Mỹ.
Lilia Vũ ghi danh vào đại học UCLA năm 2015 và liền lập tức lập nhiều thành tích với đội golf của trường. Cuối năm đầu cô được PAC-12 Conference trao tặng giải thưởng Freshman of the Year. Đồng thời cô đoạt luôn cúp vô địch của Southern California Amateur Championhip năm 2016.
Năm 2018 cô dẫn đội UCLA vào đến chung kết giải đại học NCAA, nhưng lại để thua Wake Forest trong trận thư hùng cuối cùng giữa cô và Jennifer Kupcha. Song trong bốn năm đại học ấy, những thành tựu của Lilia Vũ cho đội golf của UCLA quá nhiều để kể hết ra ở đây. Tuy nhiên đặc biệt nhất là tám danh hiệu vô địch cá nhân – hiện vẫn là một kỷ lục của UCLA chưa ai qua mặt nổi.
Cùng trong thời gian đi học và chơi cho trường, Lilia còn tham gia nhiều giải đấu trong làng golf nghiệp dư của Mỹ và thế giới. Có thể nói năm 2018 là đỉnh cao chói lọi trong sự nghiệp của amateur golfer Lilia Vũ. Tháng Sáu 2018, Lilia được chọn vào đội tuyển quốc gia tham dự Curtis Cup, một giải golf đồng đội diễn ra mỗi hai năm giữa Mỹ và Anh & Ireland. Tại giải này, Lilia đánh bốn trận, thắng ba thua một, mang về ba điểm cho đội nhà. Mỹ thắng đậm với tỉ số 17-3.
Sang Tháng Bảy, Lilia một lần nữa đại diện đội quốc gia tham dự Arnold Palmer Cup – một giải golf cho sinh viên Mỹ đấu với sinh viên nước ngoài. Tính đến năm 2017, giải này chỉ dành riêng cho nam giới. 2018 là năm đầu tiên mỗi đội gồm có 12 nam và 12 nữ, tranh tài theo thể thức đồng đội nam-nữ (mixed doubles) và cá nhân. Lilia đấu bốn trận, thắng ba huề một, đem về 3 ½ điểm. Đội Mỹ thắng thuyết phục: 38 ½ trên 21 ½
Cuối tháng Tám, Lilia cùng hai người từng chơi chung trong Curtis Cup là Jennifer Kupcho và Kirsten Gilligan sang Ireland thi đấu trong giải amateur nữ giới quốc tế mang tên Espirito Santo Trophy, diễn ra mỗi hai năm. Cuộc thi năm 2018 có đến 59 quốc gia tham dự. Từ năm 1996 đến 2016, Nam Hàn đoạt cúp bốn lần trong khi Mỹ không thắng lần nào. Nhưng bộ ba của Mỹ năm 2018 đã tạo kỳ tích, gác đội về nhì là Nhật 10 gậy, trong khi Nam Hàn chỉ lấy được huy chương đồng, sau Nhật một gậy.
Cuối năm 2018, ban tổ chức giải major nam giới The Masters thông báo bắt đầu từ mùa 2019 họ sẽ cho nữ giới tham gia – nhưng trong khuôn khổ một giải đấu dành riêng cho amateur nữ. Golf fan Việt ai cũng khấp khởi mừng thầm, mong được coi người (gốc) Việt đầu tiên bước chân lên sân cỏ Augusta National huyền thoại. Nào ngờ vào tháng Giêng 2019 Lilia Vũ bỗng tuyên bố rời bỏ làng golf nghiệp dư để bước thẳng vào LPGA mặc dù vẫn đang còn là sinh viên đại học. Thật là một cơ hội làm nên lịch sử đã bị bỏ lỡ quá đáng tiếc. Cuối cùng người phụ nữ đầu tiên giơ cao chiếc cúp quán quân tại Augusta National Women’s Amateur lại không ai khác hơn là Jennifer Kupcha!
Ta không biết nguyên do gì đã khiến cho Lilia Vũ quyết định tham gia làng golf chuyên nghiệp sớm như vậy. Nhưng một điều chắc chắn là nó đã không mang đến cho cô những gì cô mong đợi. Năm đầu tiên chơi trong LPGA Tour phải nói là một cú sốc dữ dội đối với Lilia. Cô phát hiện sân chơi lớn không giống như thế giới nghiệp dư. Lilia dự chín giải LPGA trong năm 2019 và bị loại (cut) hết thảy tám lần, duy chỉ một lần cô được vào đến vòng nhì. Không đủ tiêu chuẩn điểm cũng như tiền thưởng để giữ chiếc thẻ LPGA, Lilia bị lọt xuống sân đấu hạng hai, lúc bấy giờ gọi là Epson Tour.
Lilia kể rằng thời điểm ấy cô bị khủng hoảng và mất tự tin ghê gớm, lắm lúc đã muốn bỏ nghề. Nhưng nhờ sự động viên tinh thần từ gia đình, nhất là từ ông Ngoại, cô đã cố gắng vượt qua cơn khủng hoảng để dần lấy lại tự tin cũng như phong độ. Một người bạn tặng cô hai quyển sách về tâm lý cho người đánh golf, và nó đã giúp Lilia rất nhiều.
Sau đợt COVID năm 2020, Lilia bắt đầu đánh đều tay trở lại, và ngày càng vững hơn trước. Năm 2021 cô hoàn tất mục tiêu giành lại chiếc thẻ LPGA bằng cách thắng ba giải trong Symetra Tour (trước gọi là Epson Tour). Sang Tháng Hai năm 2023 Lilia Vũ đạt danh hiệu quán quân LPGA lần đầu tiên trong đời tại giải Honda LPGA ở Thái Lan. Không những đây là thành công lớn cho Lilia Vũ mà còn là lần đầu tiên một người gốc Việt chiến thắng tại PGA hay LPGA.
Nhưng đoạt cúp LPGA (hay PGA) là một chuyện, thắng một giải Major là chuyện khác. Có biết bao nhiêu golf thủ tài năng từng thắng rất nhiều trong PGA Tour nhưng chưa bao giờ được cầm trên tay một chiếc cúp Major. Colin Montgomerie của Anh là một thí dụ. Phải đến khi qua tuổi 50 và gia nhập làng lão tướng ông mới thắng được giải Senior PGA Championship lần đầu năm 2013.
Major Champion
Khi Lilia Vũ trở lại với LPGA năm 2020, cô đã tham dự năm giải Major nhưng bị cắt hết hai lần. Ba lần còn lại cô chỉ lên được đến hạng 10 trong giải LPGA Championship – tức cũng khá. Tuy nhiên, trước giải Chevron Championship tuần rồi, không ai nghĩ tài năng cô đã đủ chín muồi để đoạt một chiếc cúp Major.
Ba ngày đầu Lilia tuy chơi khá tốt nhưng vẫn không bắt kịp Angel Yin và Nelly Korda của Mỹ. Với số điểm -6, Lilia bắt đầu vòng cuối bị Yin (-10) gác đến bốn gậy. Nhưng với hai trái birdie ở hố 2 và 3, bỗng dưng Lilia vọt lên -8, chỉ còn thua hai gậy. Song sau lỗ 16, điểm của cô vẫn nằm ì ở -8, tức cần birdie liên tiếp hai lỗ cuối cùng thì may ra mới có cơ hội.
Tại hố 17 (par-3) banh cô còn cách lỗ đến cả 6-7m, một tình huống gần như “mission impossible.” Nhưng không biết bằng cách nào đó Lilia đã rót cú birdie trót lọt một cách thần sầu để nhảy lên -9.
Đến hố cuối cùng (par-5), nhờ sức phát bóng hơn người, Lilia đã đến gần đủ để đánh trái thứ nhì qua hồ nước và lên đến green. Nhờ vậy cô đã hái được thêm một trái birdie và huề Angel Yin với số điểm -10. Trong khi đó thì Yin – một tài năng trẻ đáng gờm khác, lại bị mất bình tĩnh và bogey hố 16 và 17 để tuột xuống -9. May mắn, tại hố cuối cùng cô ta đã gỡ huề bằng một trái birdie. Thế là cả hai đồng điểm -10 và trận banh đi vào playoff tại hố 18.
Lilia một lần nữa phát bóng tuyệt đẹp và thật xa. Trong khi đó thì Angel Yin sau cú phát bóng tương đối OK lại phạm lỗi nghiêm trọng trong cú thứ nhì khi đánh banh rơi xuống nước. Những gì xảy ra tiếp theo đó đã trở thành huyền sử. Lilia Vũ một lần nữa birdie hố 18 với một cú putt thật đẹp để loại Angel Yin khỏi vòng chiến. Cô ngồi sụp xuống green và ôm mặt như muốn khóc vì không thể tin mình đã thắng một giải Major trong khi chỉ mới lấy lại được thẻ LPGA cách đây không lâu.
Trong buổi họp báo sau trận banh, cô thổ lộ với phóng viên rằng trên sân có nhiều lúc cô đã rất bực bội với chính mình, nhưng cô đã lấy lại bình tĩnh khi nghĩ đến ông Ngoại (đã qua đời cách đây vài năm). Cô tự nhủ ông Ngoại sẽ rất buồn nếu thấy mình mất tự chủ như thế này. Khi được hỏi nếu còn sống ông Ngoại cô sẽ nói gì khi thấy cô thắng, Lilia Vũ trả lời ngắn gọn: “He would say, all my struggles were worth it.”
Nói cách khác, hãy phấn đấu cho đến cùng và đừng bao giờ bỏ cuộc.
______
Golf không chỉ là một môn thể thao mà còn là bài học về cuộc đời. Bản thân người viết có cậu Út chơi golf từ nhỏ nên hiểu rất rõ những khó khăn và thử thách của các cầu thủ trẻ. Golf luyện cho chúng cách chấp nhận thất bại như chuyện đương nhiên – chơi mười trận mà thắng được một là mừng lắm rồi. Nhưng chiến thắng thường đến một cách bất ngờ, nhất là vào những phút cuối của trận đấu. Cho nên từ nhỏ cậu Út nhà tôi đã thuộc nằm lòng câu “Never give up. Finish strong!”
