Ngày 7 Tháng Sáu, các thượng nghị sĩ Dân chủ đã tạm lùi bước sau nhiều ngày đàm phán bổ sung về một dự luật mới kiểm soát súng. Những kêu gọi kiên nhẫn được đưa ra khi một nhóm nhỏ thượng nghị sĩ lưỡng đảng tiếp tục đàm phán khó khăn về một gói dự luật hạn chế súng liên bang. Tháng trước, khi Thượng viện chuẩn bị rời Washington cho những ngày nghỉ, sau khi kẻ xả súng ở Uvalde giết chết 19 học sinh lớp 4 và hai giáo viên, lãnh đạo đa số Thượng viện Charles E. Schumer (Dân chủ-New York) chỉ trích các đối thủ của Đảng Cộng hòa (GOP) về quyền kiểm soát súng và thề sẽ đưa dự luật cải cách súng sang nghị trình bỏ phiếu, nếu các cuộc đàm phán không có kết quả trong một thời gian ngắn.
Nhưng trong phát biểu ngày 7 Tháng Sáu, Schumer không đưa ra bất kỳ tối hậu thư mới nào hoặc vạch ra thời hạn hành động, chỉ nói chung chung với các phóng viên rằng “Thượng viện sẽ bỏ phiếu trong tương lai gần. Vấn đề này quá quan trọng nên chúng ta không thể xem nhẹ yếu tố lưỡng đảng. Chúng tôi cho GOP thêm cơ hội để họ sẵn sàng và có thiện chí tìm ra điểm chung giải quyết bạo lực súng đạn”.
Lãnh đạo phe thiểu số Mitch McConnell (Cộng hoà-Kentucky) dù đánh giá tích cực về các cuộc đàm phán nhưng cho biết “còn quá sớm để dự đoán cuối cùng có bao nhiêu đảng viên Cộng hòa ủng hộ dự luật”. “Chúng tôi chưa có thỏa thuận nào, dù cá nhân tôi muốn đạt được một thoả thuận và hy vọng có một kết quả mang tính lưỡng đảng”. Phát biểu của McConnell được đưa ra sau khi nhà đàm phán hàng đầu của GOP, Thượng nghị sĩ John Cornyn (Texas) đưa ra lời kêu gọi cá nhân là “hãy kiên nhẫn” và khuyên các đồng nghiệp không ấn định “thời hạn máy móc”.
Các thượng nghị sĩ tham gia đàm phán cho biết đã thu hẹp được cách biệt nhưng còn phải làm việc nhiều hơn. Hôm Thứ Ba, nhà đàm phán hàng đầu của đảng Dân chủ, Thượng nghị sĩ Chris Murphy (Connecticutt) đã đến Toà Bạch Ốc tường trình với Tổng thống Biden về các cuộc đàm phán. Muốn Thượng viện thông qua luật cải cách súng, phải có đủ 60 phiếu. Thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Karine Jean-Pierre liên tục từ chối tiết lộ các chi tiết cụ thể khi được hỏi về quan điểm của Biden trong các cuộc đàm phán nhưng ẩn ý Biden sẵn sàng ký kết bất cứ dự luật nào mà các nhà đàm phán đạt được, vì kết quả nào cũng là bước tiến về cải cách luật súng. “Thông điệp của tổng thống gửi cho các nhà đàm phán: Chúng ta phải làm điều gì đó” – bà Karine Jean-Pierre nói.
Dù các biện pháp mà Biden tán thành – như lệnh cấm vũ khí tấn công, hạn chế số đạn trong băng đạn và kiểm tra lý lịch kỹ hơn – không có trên bàn thương lượng nhưng việc dùng tiền trợ cấp liên bang để khuyến khích các tiểu bang áp dụng luật “cờ đỏ” (red-flag law) để giữ súng khỏi lọt vào tay những kẻ thủ ác tiềm tàng đang được thương lượng cùng với một hệ thống sàng lọc những người mua súng dưới 21 tuổi, nhằm có thể loại bỏ những kẻ có thể phạm tội hoặc có vấn đề về sức khỏe tâm thần.
Một số thượng nghị sĩ tham gia đàm phán cho biết đề xuất độ tuổi tối thiểu liên bang là 21 tuổi cho người mua súng trường (phù hợp với luật hiện hành dành cho người mua súng ngắn) không có khả năng sẽ có trong dự luật cuối cùng. Trong số khác biệt khó tìm được sự đồng thuận lưỡng đảng có cả kiểm tra lý lịch mà GOP nói sẽ mất thời gian chờ cho người mua, điều mà các nhóm bảo vệ quyền sử dụng súng trong đó có Hiệp hội Súng trường Quốc gia (NRA) luôn phản đối quyết liệt. NRA cũng phản đối luật “cờ đỏ”, chống lại việc ban hành nó ở cấp tiểu bang và thậm chí tìm cách bãi bỏ những luật hạn chế súng vốn trước đây từng được thông qua.
“Mục đích thực sự của những luật này chỉ đơn giản là trao quyền cho các thẩm phán vô hiệu hóa quyền của Tu chính án Thứ hai chỉ bằng một chữ ký” – cánh vận động hành lang của NRA viết ngày 2 Tháng Sáu. Thượng nghị sĩ Ted Cruz (Cộng hoà-Texas), người từ lâu có quan điểm ủng hộ quyền sử dụng súng, cũng không đồng tình với luật cờ đỏ liên bang. “Luật cờ đỏ chỉ nên xem xét ở cấp tiểu bang” – ông nói. Nhưng Thượng nghị sĩ Marco Rubio (Florida) lại ủng hộ mạnh mẽ luật cờ đỏ (năm 2018 dự luật được cơ quan lập pháp Florida do GOP kiểm soát thông qua sau vụ nổ súng ở Trường trung học Marjory Stoneman Douglas).
Như vậy, cuộc tranh luận về súng vẫn sẽ rất khó khăn, đặc biệt khi những thách thức nghiêm trọng về chính sách kinh tế và đối ngoại đang đè nặng lên Quốc hội. Ngày 8 Tháng Sáu, Hạ viện đã bắt đầu tranh luận về hai dự luật súng – một dự luật sẽ tạo ra luật cờ đỏ liên bang, cũng như một gói luật trong đó qui định độ tuổi tối thiểu 21 để mua súng trường bán tự động, lệnh cấm băng đạn dung lượng lớn, cùng các điều khoản khác. Luật đã được thông qua với rất ít dân biểu GOP ủng hộ và không hy vọng được Thượng viện thông qua.
Các nhà lập pháp trong Ủy ban Giám sát và Cải cách Hạ viện đã nghe câu chuyện của học sinh Miah Cerrillo sống sót trong cuộc thảm sát Uvalde (Texas) và cha mẹ của nạn nhân Lexi Rubio. Miah, 11 tuổi, đã dùng máu của người bạn thân nhất để giả chết và sống sót. Đại diện cho em là Josh Koskoff, một luật sư cãi thành công cho 9 gia đình Sandy Hook với thỏa thuận bồi thường $73 triệu từ một công ty sản xuất loại vũ khí được sử dụng trong vụ xả súng năm 2012. Tài tử Matthew McConaughey cũng vừa phát biểu tại cuộc họp báo Toà Bạch Ốc ngày 7 Tháng Sáu với lời kêu gọi đầy cảm xúc rằng Quốc hội hãy hành động.
Vấn đề ở chỗ, các nhà đàm phán GOP cho rằng những hạn chế mới chỉ làm khó những người Mỹ tuân thủ luật pháp trong khi không có tác dụng mấy đến việc ngăn chặn bạo lực súng đạn. Thượng nghị sĩ Kevin Cramer (Cộng hoà-North Dakota) cho biết ông không tin việc nâng độ tuổi tối thiểu để mua súng trường là có ý nghĩa và bày tỏ hoài nghi về luật cờ đỏ.
_______
-Hạ Viện thông qua luật kiểm soát súng, không chắc qua được Thượng Viện
