Báo cáo hôm thứ Tư 12 tháng Bảy 2023 cho thấy giá tiêu dùng ở Mỹ trong tháng Sáu đã giảm đáng kể mà không gây ra tình trạng mất việc hàng loạt như cảnh báo của nhiều nhà kinh tế. Nhưng lạm phát cũng làm sâu sắc thêm sự bất đồng quan điểm giữa đảng Cộng hòa và chính quyền Joe Biden của đảng Dân chủ về nền kinh tế của đất nước.
Báo cáo chỉ số giá tiêu dùng hàng tháng (CPI) của Bộ Lao động cho biết, giá hàng hóa tháng Sáu 2023 chỉ tăng 3% so với một năm trước, mức tăng thấp nhất kể từ tháng Ba 2021 – tức là từ những tháng đầu nhiệm kỳ tổng thống của Joe Biden. Tháng Sáu năm 2022, giá tiêu dùng tăng mạnh nhất, tới 9.1% – mức tăng cao nhất trong bốn mươi năm qua.
Giá xăng dầu, hàng tạp hóa và xe hơi đã qua sử dụng đều giảm, kéo chỉ số lạm phát tháng Sáu xuống thấp. Mặc dù các nhà kinh tế cảnh báo các biện pháp chống lạm phát của Ngân hàng Dự trữ Liên bang (Fed) sẽ gây ra tình trạng sa thải nhân viên, tỷ lệ thất nghiệp trong tháng Sáu vẫn ổn định ở mức 3.6% lực lượng lao động.
Nhóm cố vấn kinh tế của Tổng thống Biden nhanh chóng lấy báo cáo lạm phát làm bằng chứng để khẳng định các chính sách của họ đang mang lại kết quả. Ông Biden đã nhanh chóng kể công; Tòa Bạch Ốc dẫn lời ông cho biết: “Việc làm duy trì tốt và chi phí thấp hơn: Đó là hoạt động của Bidenomics.” [Bidenomics = chính sách kinh tế của Biden]. Thứ Năm tuần trước, trong chuyến thăm cử tri ở tiểu bang South Carolina, ông Biden đã lập luận rằng ngay cả các tiểu bang do đảng Cộng hòa lãnh đạo thì số công ăn việc làm cũng gia tăng nhờ các biện pháp kinh tế mà ông đã thông qua Quốc hội bất chấp sự phản đối gay gắt của đảng Cộng hòa.
Nhưng các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa không đồng ý như vậy. Trong cuộc bầu cử Quốc hội giữa kỳ năm ngoái, đảng Cộng hòa đã đổ lỗi cho chính quyền Biden gây ra lạm phát, chi phí xăng dầu, hàng tạp hóa, các tiện ích đều tăng cao là do gói cứu trợ đại dịch COVID trị giá $1.900 tỷ mà chính quyền ban hành. Lập luận đó của đảng Cộng hòa được đông đảo cử tri tán thành, dẫn tới thắng lợi của đảng này giành lại đa số trong Hạ viện.
Về phía chính quyền, ông Biden từ lâu vẫn phủ nhận rằng khoản tiền cứu trợ COVID $1.900 đã góp phần gây ra lạm phát. Ông nói, lạm phát là hiện tượng toàn cầu, do chuỗi cung ứng hàng hóa bị phá vỡ vì đại dịch và cuộc xâm lược Ukraine của Nga.
Khảo sát ý kiến cho thấy về vấn đề lạm phát có 54% cử tri đổ lỗi chính quyền Biden theo lập luận của Cộng hòa, trong khi 46% cho rằng giá cả tăng cao là do các yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của chính phủ Mỹ.
Lần này, các nhà lãnh đạo Cộng hòa cũng giở lại bài cũ: tố cáo chính quyền Biden “ảo tưởng” về lạm phát, gây khó khăn cho cuộc sống của người Mỹ. Văn phòng của Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy (Cộng hòa – California) ra tuyên bố rằng “Bidenomics tiếp tục khiến tất cả người Mỹ phải trả giá” vì giá cả cao hơn kể từ khi ông Biden nhậm chức. Tuyên bố kêu gọi tổng thống “tham gia các nỗ lực của đảng Cộng hòa Hạ viện nhằm tăng sản lượng năng lượng của Mỹ [tức gia tăng khai thác dầu khí] để giảm chi phí cho các gia đình làm việc chăm chỉ trên khắp đất nước.”
Để củng cố cho lập luận của mình, chính quyền Biden của đảng Dân chủ và Hạ viện của đảng Cộng hòa áp dụng hai cách tính toán khác nhau về chỉ số giá tiêu dùng. Trong khi chính quyền đo lường mức tăng giá hàng hóa theo từng tháng, từng năm như cách của các nhà kinh tế học thì đảng Cộng hòa tập trung vào mức tăng giá tính từ đầu nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden. Văn phòng của lãnh đạo thiểu số Thượng viện Mitch McConnell (Cộng hòa-Kentucky) đưa ra bảng phân tích mức tăng giá trong toàn bộ nhiệm kỳ của Biden để khẳng định lạm phát vẫn là một vấn đề gây lo ngại khi giá vé máy bay tăng 39%, giá đồ nội thất tăng 18,8% và xăng tăng 52% so với ngày ông Biden nhậm chức, 20 tháng Giêng 2021.
Đáp lại cách tính mà đảng Dân chủ cho rằng đã lỗi thời này, chính quyền Biden đo lường giá xăng với tiền lương: Một giờ làm việc thì mua được bao nhiêu xăng. Cách đây một năm, vào lúc lạm phát lên đến đỉnh điểm, một giờ làm việc có thể mua được 5.5 gallon xăng, còn hiện nay mua được hơn 8 gallon do giá xăng giảm 27% so với một năm trước và tiền lương trung bình cũng tăng khoảng 5%.
Khi cuộc bầu cử tổng thống năm 2024 đến gần, chính quyền Biden và đảng Dân chủ đã tập trung quảng bá thành tích kinh tế, chỉ ra mối liên hệ giữa các chính sách của chính phủ với hành động của các doanh nghiệp: các công ty đã thực hiện nhiều dự án xây dựng mới và gia tăng đầu tư, tạo ra hàng triệu công việc làm mới.
Theo một cuộc khảo sát hồi tháng Sáu của AP-NORC, hiện chỉ có 34% cử tri tán thành vai trò lãnh đạo kinh tế của ông Biden. Tuy vậy, lạm phát giảm có thể có tác động quan trọng đối với suy nghĩ của cử tri Mỹ về giá cả và chính trị trong mùa bầu cử năm tới.
Đọc thêm:
