Tổng thống Joe Biden hôm Thứ Hai 6 Tháng Sáu 2022 đã quyết định miễn thuế nhập cảng trong hai năm đối với mặt hàng tấm pin mặt trời (solar panel) nhập cảng từ bốn nước Đông Nam Á: Thái Lan, Malaysia, Campuchia và Việt Nam nhằm khai thông sự bế tắc trong việc phát triển điện mặt trời ở Hoa Kỳ. Cũng như mọi chính sách kinh tế khác, quyết định của ông Biden gây ra cuộc tranh luận sôi nổi giữa những người ủng hộ – là các công ty xây dựng, lắp đặt các dự án điện mặt trời, và những người chống đối là các công ty sản xuất solar panel ở Mỹ.
Quyết định miễn thuế nhập cảng solar panel của Tòa Bạch Ốc dựa trên mối lo thiếu điện trong thời gian tới và tham vọng phát triển năng lượng tái tạo thay thế dần cho việc đốt nhiên liệu hóa thạch để phát điện của chính quyền Biden; đồng thời dựa trên thẩm quyền hành pháp được ban hành trong Luật Sản Xuất Quốc Phòng (Defense Production Act – DPA) để điều tiết thị trường. Ông Biden dẫn chứng sự gián đoạn trên thị trường năng lượng toàn cầu do cuộc chiến tranh của Nga ở Ukraine, cùng với thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu như là căn cứ biện minh cho quyết định của ông.
Bốn nước kể trên đóng góp khoảng 80% tổng số solar panel nhập cảng vào Hoa Kỳ. Trong năm 2021, số solar panel nhập cảng từ Malaysia và Việt Nam chiếm tới 61% tổng số nhập cảng mặt hàng này của Mỹ. Nhưng do nghi ngờ các nước bán dưới giá thành hoặc sản phẩm Trung Quốc núp bóng để tránh thuế, Bộ Thương Mại Hoa Kỳ đang thực hiện một cuộc điều tra chống bán phá giá đối với mặt hàng này, sau khi đã quyết định áp thuế rất cao lên sản phẩm solar panel của Trung Quốc và Đài Loan. Cuộc điều tra của Bộ Thương Mại trong thực tế đã làm đình trệ hoàn toàn việc nhập cảng solar panel vào Hoa Kỳ, làm tê liệt gần một nửa số dự án năng lượng mặt trời, có tổng công suất 27 gigawatts mà các công ty dự định thiết lập trong năm nay. Nếu bị cáo buộc là bán phá giá, sản phẩm solar panel nhập vào Hoa Kỳ có thể phải chịu thuế tới 240%.
Ủng hộ
Quyết định cho nhập cảng trở lại mặt hàng solar panel và tạm miễn thuế trong hai năm của ông Biden được các công ty năng lượng mặt trời hoan nghênh. Trong phiên giao dịch hôm nay, giá cổ phiếu của một số công ty như Sunrun Inc., SunPower Corp. và Enphase Energy Inc. tăng mạnh, riêng công ty Sunnova Energy International Inc. tăng tới 6.5%, theo Wall Street Journal.
Một số công ty năng lượng mặt trời, nhập cảng và lắp đặt solar panel nói quyết định của ông Biden có thể làm sống lại những dự án đang bị đình hoãn. Công ty SOLV Energy LLC – chuyên lắp đặt những trang trại năng lượng mặt trời quy mô lớn ở Mỹ – cho biết họ đang xem xét phục hồi gần nửa tá dự án đang bị ngừng hoặc đình hoãn do cuộc điều tra của Bộ Thương Mại, thu nhận trở lại hàng ngàn người lao động. Công ty NextEra Energy – một trong những công ty năng lượng tái tạo lớn nhất thế giới, nhận xét quyết định của chính phủ tỏ ra có ích, ít nhất là trong một thời gian. “Chúng tôi đã bắt đầu làm việc với các khách hàng để quyết định xem có thể tái khởi động dự án nào trước và khởi động nhanh tới mức nào”, ông George Hershman, CEO của SOLV Energy LLC cho biết.
Phản đối
Nhưng ở chiều ngược lại, các công ty sản xuất solar panel và các cấu kiện sản xuất năng lượng mặt trời, cực lực phản đối quyết định của ông Biden, cho rằng ông tổng thống đã vượt quá quyền hạn và gây hại cho ngành công nghiệp sản xuất solar panel của Mỹ.
Tổng thống Biden đã vận dụng đạo luật Sản xuất Quốc phòng (Defense Production Act) nhằm giúp các nhà cung cấp trong nước cạnh tranh với các nước Á châu và thúc đẩy công nghiệp sản xuất trong nước trong dài hạn, đồng thời duy trì các mức thuế trừng phạt mà chính quyền Donald Trump trước đây đã áp đặt lên nhiều hàng hóa nhập cảng từ Trung Quốc. Nhưng quyết định mới về solar panel làm cho các nhà sản xuất Mỹ lo ngại nó sẽ xói mòn các nỗ lực của các công ty Mỹ trong việc đuổi theo các đối thủ Trung Quốc vốn đang thống trị ngành hàng này.
Ông Mamun Rashid, CEO của Công ty Auxin Solar Inc. có trụ sở tại California – một nhà sản xuất solar panel nhỏ đã khiếu nại về hàng nhập cảng dẫn tới cuộc điều tra của Bộ Thương Mại – nói rằng Tổng thống Biden đã can thiệp vào cuộc điều tra khách quan của bộ và mở cửa thị trường cho hàng Trung Quốc “Bằng một hành động chưa có tiền lệ – và có thể bất hợp pháp – ông ấy [ông Biden] đã mở rộng cửa cho các lợi ích đặc biệt được Trung Quốc tài trợ để đánh bại việc áp dụng công bằng luật thương mại của Mỹ”, ông Rashid tuyên bố, theo báo The Wall Street Journal. Công ty First Solar Inc. – nhà sản xuất solar panel tại Tempe, Arizona, nói hành động của chính quyền “chỉ làm lợi cho ngành công nghiệp solar được nhà nước Trung Quốc trợ giá”.
Một số luật sư về luật thương mại đặt nghi vấn liệu chính quyền Biden có vượt quá thẩm quyền khi vận dụng một quyền lực chỉ có trong thời chiến hay không. “Thẩm quyền khẩn cấp này rất hiếm khi được dùng và đó là một tiền lệ nguy hiểm nếu dùng nó để phủ định một cuộc điều tra thương mại đang diễn ra”, luật sư Timothy Brightbill của Công ty luật Wiley Rein LLP nói.
Biện pháp “bắt cầu”
Được hỏi về căn cứ pháp lý của quyết định, một viên chức hành chánh cao cấp nói rằng Tổng thống hành động theo thẩm quyền được ghi nhận trong Luật Thuế 1930 cho phép miễn thuế nhập cảng mà không can thiệp vào cuộc điều tra của Bộ Thương mại. Quan chức này nói rằng biện pháp này chỉ có vai trò “bắt cầu”, khai thông nguồn cung cấp solar panel cho các công ty năng lượng trong thời gian các nhà sản xuất gia tăng năng lực sản xuất solar panel ở Mỹ. “Chính phủ liên bang đang làm việc với khu vực tư nhân để khuyến khích mở rộng năng lực sản xuất solar panel trong nội địa Hoa Kỳ, kể cả năng lực sản xuất các bộ phận rời (module) và các loại linh kiện khác cho dây chuyền cung cấp solar; nhưng việc xây dựng năng lực đó cần có thời gian”, ông Biden nói, theo The Wall Street Journal.
Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo hôm Thứ Hai nói rằng Bộ vẫn cam kết duy trì các luật lệ thương mại và bảo đảm người công nhân Mỹ có cơ hội cạnh tranh công bằng. “Quyết định của tổng thống bảo đảm các gia đình Mỹ vẫn có nguồn điện sạch và tin cậy được đồng thời bảo đảm chúng ta có khả năng buộc các đối tác thương mại phải chịu trách nhiệm thực hiện cam kết của họ,” bà Raimondo nói với hãng tin AP.
Việc sử dụng Luật Sản Xuất Quốc Phòng DPA để can thiệp vào thị trường không phải là chuyện hiếm và không phi pháp như một số luật sư nói. Trong thời kỳ đầu đại dịch Coronavirus, Tổng thống Trump đã vận dụng DPA để thúc đẩy việc sản xuất trang thiết bị y tế như máy trợ thở và quần áo bảo hộ; hồi Tháng Tư 2022, Tổng thống Biden đã dùng DPA để thúc đẩy khai thác, sản xuất chất lithium và các khoáng chất khác dùng trong xe điện. Mới đây ông đã dùng DPA để cho phép nhập cảng sữa công thức dành cho trẻ em (baby formula) để khắc phục tình trạng khan hiếm sữa cho trẻ em.
Đọc thêm:
