Đường Quyên (Tang Juan) – một trong bốn “học giả” Trung Quốc bị cáo buộc “lừa đảo visa” và đã trốn tránh trong Lãnh sự quán Trung Quốc tại San Francisco – đã bị bắt tối hôm qua thứ Năm 23-07 và sẽ ra tòa vào chiều nay thứ Sáu, một quan chức cao cấp của Bộ Tư pháp Mỹ cho biết.
Bà Đường là một trong bốn nghiên cứu viên từ Trung Quốc đến làm việc tại các đại học Mỹ, gần đây bị tố giác đã lừa đảo khi xin thị thực nhập cảnh (visa). Bà đã bị bắt tối hôm qua sau nhiều tuần lễ trốn tránh trong Lãnh sự quán Trung Quốc tại San Francisco. Quan chức Bộ Tư pháp không nói chi tiết vụ bắt bà này diễn ra như thế nào, có phải bà tự nguyện ra trình diện nhà chức trách hay không.
Quan chức Bộ Tư pháp cho biết bà Đường không phải là nhân viên ngoại giao nên không được hưởng quy chế miễn trừ ngoại giao; bà này bị bắt ở San Francisco nhưng vụ xử bà sẽ diễn ra ở Sacramento và bà ta phải ra tòa vào chiều nay.
Theo bản cáo trạng được tòa công bố hôm 20-07, các biện lý cho biết Cục Điều tra liên bang (FBI) xác định, sau khi bị FBI tìm kiếm và thẩm vấn trong ngày 20-6, bà Đường đã đi đến Lãnh sự quán Trung Quốc và ở lại trong đó dù cáo buộc truy tố bà chỉ được đưa ra sau đó, ngày 26-06.
Theo hồ sơ tòa án, bà Đường đến Mỹ tháng 12 năm ngoái theo visa trao đổi giáo dục để thực hiện đề tài nghiên cứu về bệnh ung thư tại Đại học California, Davis. Hồ sơ xin visa của bà Đường không khai báo về mối quan hệ của bà với quân đội Trung Quốc.
Trong cuộc thẩm vấn của FBI, bà Đường phủ nhận rằng bà ta đã từng phục vụ trong quân đội, và nói bà không hiểu rõ ý nghĩa của phù hiệu quân đội trên nhiều bộ đồng phục mà bà đã mặc để chụp ảnh và cơ quan điều tra phát hiện được.
Hồ sơ tòa án còn cho biết bà Đường là trợ lý nghiên cứu (associate researcher) tại một trường y khoa thuộc Không quân Trung Quốc.
Vụ bắt giam và truy tố bà Đường diễn ra vào lúc quan hệ ngoại giao giữa Washington và Bắc Kinh xấu đi nhanh chóng, mà sự kiện mới nhất là vụ Trung Quốc ra lệnh đóng cửa Lãnh sự quán Mỹ tại Thành Đô để trả đũa vụ Mỹ ra lệnh đóng cửa Lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston.
*
Ngoài bà Đường Quyên, Bộ Tư pháp Mỹ cũng công bố chi tiết một số vụ án cấp liên bang chống lại các cá nhân có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp tới chính phủ Trung Quốc, nổi bật có vụ một nghiên cứu viên làm việc tại Đại học Stanford nhưng là thành viên đang phục vụ trong quân đội Trung Quốc; và một thương nhân Singapore từng lập ra một công ty tư vấn giả hiệu để khai thác thông tin mật của chính phủ Mỹ và chuyển cho chính phủ Trung Quốc.
Bà Tống Thần (Song Chen), bị tố cáo “có quan hệ với một mưu đồ khai báo gian dối về tình trạng của bà ta là một thành viên đương chức của quân đội Trung Quốc” trong khi tham gia nghiên cứu y khoa tại Đại học Stanford, Biện lý Liên bang David Anderson và Đặc vụ FBI John Bennett cho biết.
Ông Jun Wei Yeo, người Singapore, có tên Mỹ là Dickson Yeo, trong phiên tòa tại Washington sáng nay, đã nhận tội làm điệp viên nước ngoài hoạt động bất hợp pháp cho tình báo Trung Quốc từ năm 2015 đến 2019.
Dùng công ty tư vấn của mình làm bình phong, Yeo “xác định và giao thiệp với những công dân Mỹ có quyền tiếp cận các thông tin quý và không công khai, kể cả thông tin quân sự, đặc biệt nhắm tới các công dân được quy chế an ninh cao cấp” (high-level security clearance).
Yeo đã trả tiền cho một nhân viên dân sự làm việc trong chương trình chiến đấu cơ F-35B của Không quân Hoa Kỳ để lấy một bản phúc trình về “ý nghĩa địa chính trị” của việc Nhật Bản mua loại máy bay này từ chính phủ Mỹ. Bản phúc trình sau đó được chuyển cho chính phủ Trung Quốc. Lời khai nhận tội của Yeo được công bố chỉ vài ngày sau khi chính phủ Mỹ ra lệnh đóng cửa Lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston, đánh giá đó là “ổ” gián điệp, hoạt động nhằm ăn cắp công nghệ và tài sản trí tuệ của người Mỹ.
Hồi tháng Sáu, một sĩ quan quân đội Trung Quốc tên là Vương Hân (Wang Xin) đã bị bắt tại phi trường Los Angeles ngay trước khi lên phi cơ rời Mỹ. Vương đến Mỹ để tham gia thực hiện một đề tài nghiên cứu do chính phủ tài trợ tại Đại học California. Ông ta cũng bị buộc tội lừa đảo visa. Theo điều tra của FBI, trong quân đội Trung Quốc, Vương có cấp bậc tương đương cấp tá và đang tiếp tục lãnh lương của quân đội.
Cả bốn người kể trên (Đường, Tống, Vương và Dickson Yeo) đều đang bị giam giữ tại Mỹ.
Được biết FBI đã thẩm vấn hàng chục người Trung Quốc có visa vào Mỹ tại 25 thành phố trong cả nước do nghi ngờ những người này giấu giếm quan hệ của họ với quân đội Trung Quốc.
