Phiên điều trần thứ bảy của Ủy ban Điều tra Hạ Viện chiều nay 12 tháng Bảy 2022 tập trung làm rõ việc cựu Tổng thống Donald Trump đã tập hợp và kích động một đám đông những người ủng hộ ông, bao gồm cả những kẻ cực đoan cánh hữu và bạo lực, tấn công Quốc Hội vào ngày 6 tháng Giêng năm 2021, để ngăn chặn thủ tục chứng nhận thất bại bầu cử của ông, sau khi ông và nhóm cố vấn của ông đã thất bại trong các biện pháp pháp lý.
Dựa trên lời khai của các phụ tá ông Trump, các bình luận viên cánh tả và cả những thành viên các đội dân quân, Ủy ban đã chứng minh những phát ngôn công khai của ông Trump đã dẫn dắt các ủng hộ viên của ông tin rằng cuộc bầu cử đã bị đánh cắp và dẫn họ tới vụ tấn công Quốc Hội nhằm đảo ngược kết quả kiểm phiếu.
Phiên điều trần cho thấy vụ tấn công đã được âm thầm lập kế hoạch từ trước nhưng làm ra vẻ như một cuộc bạo động tự phát.
“Tổng thống yêu cầu chúng ta đi tới đó, tới Điện Capitol,” Kylie Jane Kremer, người tổ chức cuộc biểu tình “Cứu nước Mỹ” vào ngày 6 tháng Giêng, đã viết trong một tin nhắn văn bản ngày 4 tháng Giêng và tin nhắn đã được ủy ban trình chiếu trong phiên điều trần. Ủy ban cũng trình chiếu bản nháp của một thông điệp Twitter chỉ dẫn các ủng hộ viên hãy đi tới Điện Capitol sau khi tổng thống đọc xong diễn văn ngày 6 tháng Giêng.
Bản nháp có đóng dấu “Tổng thống đã xem” viết: “Tôi sẽ có bài phát biểu lớn vào lúc 10:00 sáng ngày 6 tháng Giêng tại vườn Ellipse (phía Nam Tòa Bạch Ốc). Vui lòng đến sớm, dự kiến sẽ rất đông. Sau đó diễn hành tới Điện Capitol. Ngăn chặn vụ ăn cắp!!!” Văn bản bản nháp được Ủy ban thu thập từ Văn khố Quốc gia, tuy không được đăng lên Twitter nhưng Ủy ban coi là bằng chứng mới nhất cho thấy ông Trump, khi quyền lực suy yếu dần sau thất bại bầu cử, đã thực hiện một nỗ lực công khai và riêng tư để khơi dậy sự tức giận của những người ủng hộ ông đối với Điện Capitol, nơi Phó Tổng thống Mike Pence và các nhà lập pháp đã họp lại để thực hiện cuộc kiểm phiếu chính thức, xác nhận ông Joseph R. Biden Jr. là tổng thống đắc cử.
Trong hơn một năm, ông Trump và những người bảo vệ ông đã mô tả vụ bạo loạn tại Điện Capitol như là một cuộc biểu tình hòa bình tự do. Nhưng phiên điều trần hôm thứ Ba đã chỉ ra cách mà cựu tổng thống đóng vai trò hướng dẫn không chỉ trong việc đưa đám đông bị thúc đẩy bởi những lời nói dối trong cuộc bầu cử của ông đến thủ đô Washington vào ngày hôm đó, mà còn có kế hoạch đưa họ lên Đồi Capitol, bất chấp lời khuyên của những phụ tá thân cận nhất của ông.
“Donald Trump đã triệu tập một đám đông tới Washington, D.C., và cuối cùng thúc đẩy đám đông đó thực hiện một cuộc tấn công bạo lực vào nền dân chủ của chúng ta,” Dân Biểu Bennie Thompson, đảng Dân Chủ Mississippi và Chủ tịch của Ủy ban, cho biết.
Trong phiên điều trần thứ bảy để đưa ra những phát hiện của mình, ủy ban đã đặt ông Trump vào trung tâm của các nỗ lực pháp lý nhằm thao túng tiến trình chính trị và cũng là trung tâm của sự hỗn loạn chưa từng có tại Điện Capitol. Trong gần ba giờ, phiên điều trần đưa ra bằng chứng từ những người tổ chức cuộc biểu tình, những người bạo động và phụ tá bên trong Tòa Bạch Ốc, tất cả những người đó đều nói rằng cựu tổng thống đã kích động họ và chỉ đạo những việc diễn ra vào ngày hôm đó.
Mặc dù Ủy ban không đưa ra bất kỳ mối liên hệ trực tiếp nào giữa ông Trump và các phần tử cực đoan trong nước, những người đã dàn dựng và đi đầu cuộc tấn công Điện Capitol, Ủy ban đã đưa ra chi tiết tỉ mỉ cách lời nói và hành động của ông Trump đã thống nhất các nhóm cực hữu và dân quân khác nhau và thúc đẩy họ âm mưu một nỗ lực bạo lực nhằm phá vỡ quá trình chuyển giao quyền lực một cách hòa bình.
Một trong những nhân chứng tại phiên điều trần, ông Stephen Ayres từ Ohio, người đã nhận tội vào tháng trước với cáo buộc gây mất trật tự liên quan đến vụ tấn công Điện Capitol, cho biết: “Tổng thống đã khiến mọi người nổi giận và yêu cầu mọi người lao tới. Về căn bản, chúng tôi chỉ làm theo những gì ông ấy nói.”
Ngay cả Brad Parscale, người có thời quản lý chiến dịch tranh cử của ông Trump, cũng đã đổ lỗi cho ông chủ cũ về vụ bạo lực chết người xảy ra sau đó, theo bằng chứng do Ủy ban đưa ra hôm thứ Ba. “Một tổng thống đương nhiệm lại yêu cầu nội chiến… Tôi đã mất niềm tin,” ông ta viết trong tin nhắn ngày 6 tháng Giêng cho Katrina Pierson, cựu phát ngôn viên của ông Trump, thêm rằng “lời hùng biện của ông Trump đã giết chết người”.
Ngay cả khi tiết lộ bằng chứng mới về nỗ lực bám lấy quyền lực của ông Trump, Ủy ban cho rằng ông Trump vẫn đang cố tự bảo vệ mình. Dân Biểu Liz Cheney (Cộng Hòa – Wyoming), Phó Chủ tịch Ủy ban, nhắc lại lo ngại của bà rằng ông Trump đã âm thầm can thiệp vào công việc của ủy ban bằng cách ngăn cản các nhân chứng hợp tác với cuộc điều tra.
Ông Trump đã cố gọi điện cho một trong những nhân chứng, và nhân chứng này, thông qua luật sư, đã thông báo cho Ủy ban, bà Cheney nói sau phần trình bày cuối cùng. Được biết, Bộ Tư Pháp đang rất quan tâm tới thông tin này vì đó có thể là manh mối cho một vụ điều tra tội cản trở công lý. “Chúng tôi sẽ xem xét một cách nghiêm túc hành vi ảnh hưởng đến lời khai của nhân chứng,” bà Cheney nói và nói thêm rằng Ủy ban đã thông báo cho Bộ Tư pháp về vấn đề này.
Trong một tuyên bố trên Twitter, Taylor Budowich, phát ngôn viên của ông Trump, cáo buộc bà Cheney đã loan “những lời nói dối và cạnh khóe”, nhưng không đề cập đến việc liệu ông cựu tổng thống có cố liên lạc với một nhân chứng hay không.
Trong phiên điều trần, Dân Biểu Jamie Raskin (Dân Chủ – Maryland), một thành viên của Ủy ban, đã tìm cách vẽ ra một lộ trình về nỗ lực nhiều lớp của ông Trump nhằm lật ngược thất bại bầu cử, diễn ra theo ba vòng tròn đồng tâm.
Theo ông Raskin, một chuyên gia nghiên cứu về chủ nghĩa khủng bố nội địa Mỹ, ở vòng trong cùng, là chiến dịch gây áp lực của ông Trump lên Phó Tổng thống Mike Pence để thuyết phục ông Pence đơn phương vứt bỏ các phiếu đại cử tri bầu cho ông Biden khi ông Pence chủ trì phiên họp chung của Quốc Hội để xác nhận kết quả chính thức.
Ở vòng giữa, ông Raskin nói các nhóm cực đoan cực hữu như Proud Boys và Oath Keepers – được huy động bởi một tweet vào ngày 19 tháng Mười Hai của ông Trump, hứa hẹn một cuộc biểu tình “hoang dã” ở Washington vào ngày 6 tháng Giêng – sẽ đi đầu trong việc xâm nhập và chiếm đóng Điện Capitol.
Và ở vòng ngoài, ông nói thêm, một đám đông lớn và tức giận, được khuyến khích bởi những lời nói dối của ông Trump về gian lận bầu cử, sẽ là một “lực lượng chính trị” tìm cách giữ quyền lực cho ông cựu tổng thống.
Câu chuyện mà Ủy ban kể trong phiên điều trần thứ bảy diễn ra trong ba tuần hỗn loạn vào cuối năm 2020, bắt đầu từ ngày 14 tháng 12, khi Cử Tri Đoàn các tiểu bang họp và tuyên bố ông Biden là người chiến thắng trong cuộc bầu cử. Trong vòng một ngày, các đảng viên Cộng Hòa hàng đầu, như Thượng nghị sĩ Mitch McConnell của Kentucky, đã công nhận chiến thắng của ông Biden và một số phụ tá của ông Trump, bao gồm luật sư Pat A. Cipollone, Cố vấn Pháp lý Tòa Bạch Ốc, đã khuyên Tổng thống Trump nên thừa nhận thất bại.
Nhưng thay vì nhượng bộ, Ủy ban đã ghi lại cách ông Trump phớt lờ các quan chức chính quyền hàng đầu, chuyển hy vọng và sự chú ý của mình sang một nhóm cố vấn bên ngoài, những người đề nghị với ông một kế hoạch nguy hiểm và chưa từng có để sử dụng các cơ quan an ninh quốc gia để chiếm quyền kiểm soát các máy bỏ phiếu và về cơ bản là “tổ chức lại” cuộc bầu cử.
Thông qua lời khai được ghi hình, Ủy ban đã làm sống lại một cuộc họp nóng bỏng tại Phòng Bầu Dục vào ngày 18 tháng Mười Hai năm 2020, ở đó các cố vấn – trong đó có luật sư Sidney Powell và tướng Michael T. Flynn, cựu cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump – đã đấu tranh với luật sư Cipollone và các cố vấn khác của Tòa Bạch Ốc về kế hoạch thu giữ máy móc và chỉ định một công tố viên đặc biệt để điều tra gian lận bầu cử. Sáng sớm hôm sau, sau khi cuộc họp kết thúc, ông Trump đăng thông điệp trên Twitter kêu gọi những người ủng hộ ông đến Washington vào ngày 6 tháng Giêng 2021 với lời kêu gọi: “Hãy đến đó, sẽ rất hoang dã!”
Thông điệp đó đã được phản hồi ngay lập tức và rất cuồng nhiệt. Nó nhanh chóng được khuếch đại bởi những người ủng hộ Trump nổi bật và có lượng người theo dõi lớn, như Alex Jones, giám đốc điều hành của hãng truyền thông Infowars đầy thuyết âm mưu và người làm phát thanh cánh hữu Tim Pool.
Trong những góc tối của internet, những người ủng hộ ông Trump trên các trang web như TheDonald.win đã bắt đầu thảo luận về việc mang theo còng tay, áo giáp, khiên, gậy bóng chày và bình xịt hơi cay tới thủ đô Washington. Những người khác nói về hành vi gây bạo lực. “Tại sao chúng ta không giết chúng?” một người đã viết trong phòng tán gẫu (chatroom) 4chan. “[Giết] đến từng tên dân chủ cuối cùng, tới người đàn ông, đàn bà và trẻ em cuối cùng?”
Tweet của ông Trump cũng có tác dụng đáng kể trong thế giới thực.
Trong vòng vài ngày kể từ khi nó được đăng tải, một nhóm ủng hộ Trump có tên là Phụ nữ vì nước Mỹ trên hết (Women for America First) đã thay đổi kế hoạch tổ chức cuộc mít tinh ở Washington sau lễ nhậm chức của ông Biden và dời sự kiện sang ngày 6 tháng Giêng. Cùng lúc đó, Ủy ban cho biết, ông Ali Alexander một nhà tổ chức nổi tiếng của phong trào Ngăn chặn Ăn Cắp (Stop the Steal) đã lập trang web WildProtest.com, cung cấp thông tin về nhiều cuộc biểu tình ở Washington vào ngày 6 tháng Giêng với đầy đủ thông tin về thời gian diễn ra sự kiện, địa điểm, diễn giả và chi tiết về phương tiện di chuyển.
Vào ngày 5 tháng Giêng năm 2021, ông Alexander đã gửi một tin nhắn văn bản cho một cộng sự, nói ông tin rằng ông Trump sẽ “ra lệnh” cho ông và các cộng sự tuần hành đến Điện Capitol.
Vào ngày 21 tháng 12 năm 2020 – hai ngày sau khi tweet của ông Trump về ngày 6 tháng Giêng được đăng trên mạng – một nhóm các thành viên cực hữu của đảng Cộng Hòa trong Quốc Hội đã gặp tổng thống tại Tòa Bạch Ốc để thảo luận kế hoạch của luật sư bảo thủ John Eastman về việc gây áp lực với Phó Tổng thống Mike Pence để làm gián đoạn hoạt động bình thường của Cử Tri Đoàn và giữ cho ông Trump tiếp tục nắm quyền.
Dân Biểu Stephanie Murphy (Đặng Thị Ngọc Dung) (Dân Chủ – Florida), thành viên Ủy ban, cho biết các thành viên của Quốc Hội tham dự cuộc họp bao gồm các ông bà Andy Biggs (Arizona), Matt Gaetz (Florida), Louie Gohmert (Texas) và Scott Perry (Pennsylvania). Có đến 11 dân biểu đảng Cộng Hòa trong Hạ Viện đã đề nghị được ông Trump ân xá trước khi ông ta rời ghế tổng thống.
Ủy ban cũng đã nghe một nhân chứng khác, Jason Van Tatenhove, cựu phát ngôn viên của tổ chức Oath Keepers, đã mô tả nhóm này là một mối đe dọa đối với nền dân chủ. Thủ lĩnh của Oath Keepers, Stewart Rhodes, là một trong số thành viên của nhóm bị buộc tội có âm mưu nổi loạn liên quan đến vụ tấn công Điện Capitol.
Và lần đầu tiên, ủy ban đã nghe lời khai từ một tội phạm hình sự có mặt tại Điện Capitol vào ngày 6 tháng Giêng và hiện đang phải đối mặt với các cáo buộc. Bị đơn, ông Ayres, nói với Ủy ban rằng ông đã đến Washington theo chỉ đạo của ông Trump và tuần hành đến Điện Capitol khi tổng thống bảo ông ta làm như vậy; nếu ông ta biết những tuyên bố của ông Trump về bầu cử gian lận là sai thì ngay từ đầu ông ta sẽ không bao giờ đi. Ayres nói rằng vụ tham gia vào cuộc bạo động đã hủy hoại cuộc đời ông ta, và ông ta cảm thấy bị ông Trump lừa gạt và phản bội.
“Tôi cảm thấy tôi giống như con ngựa bị che mắt. Điều quan trọng nhất đối với tôi là, hãy cởi bỏ tấm che mắt, hãy lùi lại và nhìn xem điều gì đang xảy ra trước khi quá muộn”.
