Vụ mất tích và sát hại Leah Freeman, 15 tuổi, vào mùa hè năm 2000 để lại một dấu ấn ám ảnh không thể phai mờ tại thị trấn nhỏ bé, đầy gắn bó Coquille, Oregon.
Leah mất tích vào ngày 28 Tháng Sáu và thi thể của cô được phát hiện một cách bi thảm vài tuần sau đó, bị vứt bỏ trên một con đường khai thác gỗ hẻo lánh. Hơn hai thập niên sau, vụ án của cô vẫn chưa được giải quyết chính thức, nhưng di sản của nó trở thành một lời chỉ trích mạnh mẽ, đau đớn đối với hệ thống pháp luật Hoa Kỳ.
Câu chuyện về Leah Freeman vượt ra ngoài một cuộc điều tra giết người đơn thuần; đó là một lời chỉ trích sâu sắc về sự thất bại của hệ thống pháp luật, bằng chứng bị che giấu và sức nặng tàn khốc của một bản án oan.
Dấu vết của những manh mối rời rạc và thiếu sót
Leah được nhìn thấy lần cuối gần trường trung học Coquille. Cuộc điều tra ban đầu bị cản trở bởi sự chậm trễ đáng kể và những khoảng trống kỳ lạ trong báo cáo. Vài ngày sau khi cô bé biến mất, một bằng chứng quan trọng – chiếc giày bên phải của cô – được tìm thấy trên North Central Boulevard, đối diện nghĩa trang Masonic Cemetery. Điều đáng lo ngại là người thợ máy phát hiện ra chiếc giày đợi gần một tuần mới liên hệ với chính quyền, một sự chậm trễ làm ảnh hưởng đến tính toàn vẹn của bất kỳ hiện trường tiềm năng nào.
Bản đồ tội ác càng trở nên u ám hơn khi chiếc giày bên trái của cô, dính đầy máu, được tìm thấy cách đó khoảng mười dặm, gần địa điểm cuối cùng thi thể cô được tìm thấy. Những địa điểm rời rạc này tạo nên một bí ẩn pháp y, báo hiệu một vụ xử lý được dàn dựng cẩn thận nhưng không đưa ra bằng chứng vật lý nào cho thấy tội ác liên quan đến một cá nhân cụ thể. Việc cảnh sát không hành động ngay lập tức và kỹ lưỡng xung quanh việc phát hiện ra chiếc giày đầu tiên làm nổi bật một trong những điểm yếu ban đầu của quá trình điều tra, mà sau này sẽ trở nên trầm trọng hơn do sự giám sát pháp y.
Năm 2011, hơn một thập niên sau cái chết của Leah, bạn trai cũ của cô, Nicholas McGuffin, bị bắt và sau đó bị kết tội ngộ sát. Bản án của anh là kết quả của áp lực to lớn của cộng đồng, sự tập trung của bên công tố và một vụ án gần như hoàn toàn dựa trên bằng chứng và suy luận tình tiết.
Lỗ hổng cơ bản trong bản án của McGuffin – một sự thật bị che giấu trong nhiều năm – là sự tồn tại của bằng chứng ADN thu được từ thi thể Leah thuộc về một người đàn ông không rõ danh tính. Điều quan trọng là, bằng chứng bào chữa này chưa bao giờ được tiết lộ cho nhóm luật sư bào chữa của McGuffin, một hành vi vi phạm quy trình tố tụng hợp pháp, cuối cùng hình thành nên cơ sở cho việc minh oan sau này của anh. Việc tập trung vào McGuffin, do sự nghi ngờ của hàng xóm và khoảng trống do cuộc điều tra bị đình trệ tạo ra, khiến hồ sơ ADN của thủ phạm bị giữ kín, một minh chứng đáng báo động về sự thiên vị xác nhận trong quy trình tư pháp.
Sự minh oan và cái giá kinh hoàng cho sự bất công
Sự thật dần dần được hé lộ, đỉnh điểm là việc McGuffin được trả tự do vào năm 2019. Trong một vụ kiện tụng trọng đại và hiếm hoi, anh được cấp Giấy Chứng Nhận Vô Tội đầu tiên của Oregon vào năm nay, một tuyên bố hợp pháp khẳng định bản án oan sai của anh.
Hậu quả tài chính cũng chưa từng có tiền lệ: McGuffin nhận được khoản tiền dàn xếp dân quyền mang tính bước ngoặt trị giá $14 triệu. Số tiền khổng lồ $9 triệu trong số này được phòng thí nghiệm pháp y của Cảnh Sát Tiểu Bang Oregon (Oregon State Police) chi trả, một sự thừa nhận công khai về những sai sót mang tính hệ thống và việc xử lý bằng chứng bị xâm phạm ở cấp tiểu bang. Thỏa thuận dàn xếp này không chỉ đơn thuần là một thủ tục pháp lý; nó được xem như một bản cáo trạng tàn khốc đối với công tác cảnh sát và khoa học pháp y, khiến một người đàn ông vô tội phải ngồi tù nhiều năm, trong khi kẻ giết người vẫn được tự do.
Chấn thương dai dẳng và sự chia rẽ công chúng
Bất chấp sự minh bạch về mặt pháp lý của McGuffin và khoản thừa nhận sai lầm trị giá hàng triệu đô la, phản ứng của công chúng tại Coquille vẫn còn rất chia rẽ. Một bộ phận đáng kể trong cộng đồng, được định hình bởi câu chuyện ban đầu và nhiều năm chấn thương, vẫn còn nghi ngờ về việc minh oan. Họ coi việc đảo ngược pháp lý chỉ như một thủ tục kỹ thuật và tin Leah bị hệ thống quan liêu bỏ rơi khi thả “nghi phạm đúng.”
Ngược lại, những người chứng kiến ADN bị che giấu và khoản dàn xếp khổng lồ này lại coi McGuffin là nạn nhân của một vụ án oan sai nghiêm trọng. Sự chia rẽ này định hình cách ký ức về Leah được lưu giữ và cách Coos County tiếp cận quá trình giám sát pháp lý trong tương lai.
Nỗi đau buồn tột cùng của mẹ Leah, Cory Courtright, phản ánh bức tranh cảm xúc phức tạp này. Bà tin tưởng mãnh liệt rằng chính quyền “tìm đúng người” và việc minh oan là một thất bại “xóa sổ tiếng nói của Leah.” Nỗi đau đớn của bà càng nhấn mạnh thêm vấn đề nan giải cốt lõi: hệ thống pháp luật tìm cách khép lại vụ án thông qua một bản án oan sai, và khi sửa chữa sai lầm đó, nó lại khơi lại vết thương ban đầu, để lại gánh nặng cho cộng đồng về một vụ giết người chưa được giải quyết.
Vụ án kêu gọi công bố toàn bộ hồ sơ DNA nam giới chưa được xác định và một cuộc điều tra minh bạch, độc lập để cuối cùng mang lại công lý và hòa bình cho thị trấn, và quan trọng nhất, cho Leah Freeman.
