Thất bại trong việc ngăn chặn sát thủ tàn sát 19 học sinh và hai giáo viên trường tiểu học Robb Elementary ở Uvalde, Texas ngày 24 tháng Năm 2022 không chỉ thuộc về viên cảnh sát trường học mà thuộc về hàng loạt cơ quan công lực tiểu bang và liên bang – những người tập trung tại hiện trường vụ giết chóc dã man nhưng đã không hành động, báo cáo điều tra của Hạ Viện tiểu bang Texas nhận định.
Thất bại có tính hệ thống
Bản báo cáo dài 77 trang, do một ủy ban điều tra đặc biệt của Hạ Viện Texas thực hiện và công bố sáng nay Chủ Nhật 17 Tháng Bảy, đã mô tả “những thất bại có tính hệ thống” của các cơ quan thực thi pháp luật chứ không phải là sai lầm của một vài người.
Báo cáo cho biết có gần 400 nhân viên cảnh sát thuộc nhiều lực lượng có mặt ở trường ngày định mệnh đó. Nhưng cuối cùng, chỉ có một nhóm nhỏ cảnh sát, gồm một số ít sĩ quan Biên Phòng đã được huấn luyện đặc biệt và một phó cảnh sát trưởng từ một quận hạt lân cận quyết định đối đầu với hung thủ, sau 77 phút “chờ đợi”. Báo cáo kết luận lẽ ra các cảnh sát tại hiện trường phải hành động và quyết định sớm hơn.
Có tới 400 cảnh sát nhưng tất cả chỉ là một đám ô hợp vì không có người chỉ huy. Cảnh sát trưởng của học khu, ông Pedro “Pete” Arredondo, người đã biên soạn tài liệu hướng dẫn cho cảnh sát cách ứng phó trong trường hợp có sát thủ xả súng (active-shooter response plan), cũng là người được cho là chỉ huy tại hiện trường, đã không làm theo hướng dẫn của chính ông.
“Thiếu chỉ huy và lãnh đạo có thể đã góp phần vào tổn thất sinh mạng khi các nạn nhân bị thương phải chờ giúp đỡ hơn một tiếng đồng hồ, còn kẻ thủ ác vẫn ung dung xả đạn,” báo cáo cho biết, và nhấn mạnh không chỉ ông Arredondo phải chịu trách nhiệm như giám đốc Sở An toàn Công cộng Texas Steven C. McCraw cáo buộc sau vụ thảm sát mà “toàn bộ cơ quan công lực phải chịu trách nhiệm về ngày bi thảm đó”.
Có những chi tiết “không hiểu nổi” lần đầu tiên được trình bày trước công chúng. Một cảnh sát lao tới hiện trường, mang theo một hộp lựu đạn cay, dự trù đối đầu với hung thủ nhưng rồi phát hiện không cảnh sát viên nào được trang bị mặt nạ chống hơi cay! Phải mất một thời gian người ta mới tìm được chiếc chìa khóa mở cánh cửa phòng học nơi hung thủ đang gây án. Có bốn chiếc khiên chống đạn (ballistic shields) được đưa đến cho các cảnh sát nhưng trong đó chỉ có một chiếc chống được đạn súng trường! Các nhóm cảnh sát tụ tập ở hai đầu hành lang của dãy phòng học nhưng không hề liên lạc với nhau để phối hợp hành động!
Internet chập chờn và không có sóng điện thoại di động đã khiến các thầy giáo không thể báo động cho nhau để đưa học sinh đi trốn hoặc phản ứng trước khi hung thủ xâm nhập vào trường! “Nếu lời báo động đến với các thầy cô giáo sớm hơn thì rất có thể họ đã làm nhiều việc khác để bảo vệ mình và học sinh,” báo cáo cho biết. Rồi thói quen của các giáo viên không khóa cửa khi ra vào trường giúp cho hung thủ dễ dàng lẻn vào qua một trong ba cánh cửa không khóa v.v… Rất nhiều chi tiết vô lý như vậy đã dẫn tới sự mất mát 21 sinh mạng một cách oan uổng!
Luật mới cũng không cứu được
Báo cáo phát hiện ra rằng, dù cảnh sát phản ứng suôn sẻ thì có thể sẽ không cứu được hầu hết nạn nhân nhưng một số nạn nhân – đã chết trên đường đến bệnh viện – rất có thể sẽ sống sót nếu như họ không phải chờ người cứu viện quá lâu. Báo cáo cho biết trong lúc các cảnh sát viên chờ đợi thì ít nhất một sĩ quan cao cấp – quyền cảnh sát trưởng Sở Cảnh sát Uvalde – biết có một cô giáo bị thương nhưng vẫn còn sống; và một học sinh đã gọi 911 từ trong lớp học.
Nhưng báo cáo phát hiện không cảnh sát viên nào thực hiện biện pháp ứng phó với một sát thủ có vũ khí mạnh hoặc hành động khẩn cấp hơn để xông vào lớp học dù từ sau vụ thảm sát trường trung học Columbine năm 1999, cảnh sát Mỹ đã được dạy phải nhanh chóng khống chế sát thủ để ngăn chặn thảm họa chứ không chờ đợi các đơn vị đặc biệt như biệt đội SWAT.
Dân biểu tiểu bang Dustin Burrows, người phụ trách cuộc điều tra, nói với báo chí: “Nếu có một điều tôi có thể chia sẻ với các bạn thì đó là, đã có nhiều sự thất bại mang tính hệ thống. Nhiều cảnh sát trong hành lang, hoặc trong nhà trường đã biết, hoặc nên biết rằng đang có giết chóc trong lớp học, rằng họ phải hành động nhiều hơn, khẩn cấp hơn nữa”. Ông Burrows nói thêm mục đích của cuộc điều tra là cung cấp thông tin cho thân nhân của các nạn nhân và công chúng; việc xử lý trách nhiệm của những viên cảnh sát thuộc về các cơ quan công lực.
Những dữ kiện nêu ra trong báo cáo cho thấy những luật lệ hiện hành về kiểm soát súng, kể cả đạo luật mà Quốc Hội liên bang mới thông qua sau vụ thảm sát Uvalde nhằm tăng cường kiểm tra lý lịch những người mua súng, đều không thể ngăn ngừa được hung thủ Salvador Ramos gây ra vụ thảm sát tàn bạo đó.
Hồ sơ lý lịch của hung thủ Ramos trước khi thực hiện tội ác không có hành vi vi phạm nào khiến hắn không được mua súng. Ramos đã chờ đến đúng ngày sinh nhật 18 tuổi – tức là vừa đủ tuổi – để mua một khẩu súng hợp pháp. Và hắn đã mua AR-15, loại súng tiểu liên có sức sát thương cao thường chỉ trang bị cho quân đội nhưng gần đây rất thường được sử dụng trong các vụ giết người hàng loạt ở Mỹ.
Sau vụ thảm sát kinh hoàng ở Uvalde, Quốc Hội tiểu bang Texas do đảng Cộng Hòa kiểm soát, vẫn chưa xem xét bất kỳ biện pháp pháp lý nào hạn chế súng đạn mà chỉ tập trung chú ý vào phản ứng của nhân viên cảnh sát và an ninh trường học. Sau các vụ thảm sát tương tự ở Texas, Quốc Hội tiểu bang đã đầu tư tiền bạc củng cố an toàn trường học và các chương trình tư vấn về sức khỏe tâm thần nhưng các dân cử vẫn liên tục nới lỏng các hạn chế về súng đạn, bất chấp phụ huynh của những học sinh tử vong và thương tật liên tục kêu gọi nhà chức trách tiểu bang và liên bang Hoa Kỳ nâng cao độ tuổi hợp pháp để được mua súng, cấm súng trường tấn công kiểu quân sự như loại súng mà hung thủ Ramos sử dụng ở Uvalde.
Đọc thêm:
