“Tôi không dám đi chích vaccine vì người ta lấy cớ đó để thu thập tất tần tật về tôi, như gián điệp ấy!”. Những tin đồn và hoang mang vô lý như thế đang bùng nổ trong nhiều cộng đồng, đặc biệt người Mỹ gốc Latin. Tình trạng này cũng xảy ra với một số cộng đồng người Mỹ gốc Á…
Những hoang mang lo ngại và suy nghĩ lệch lạc về vaccine đang lan nhanh như virus. Kể từ tháng 11, Blanca Espronceda đã dành nhiều buổi sáng để trò chuyện với những người Latin khác về vaccine coronavirus. Nhưng ngay cả khi là một nhân viên y tế cộng đồng, cô cũng có nỗi sợ hãi riêng về việc tiêm phòng. “Điều gì sẽ xảy ra nếu tác dụng phụ khiến tôi bị bệnh nặng hơn cả nhiễm virus?” – Espronceda, một người gốc Mexico 36 tuổi sống ở Hyattsville, hỏi. “Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi nên đợi một năm, chỉ để đảm bảo rằng vaccine không có vấn đề gì?”.
Với những người mà Espronceda phát tờ rơi tại các điểm phân phối thực phẩm và siêu thị, sự phản đối càng mạnh hơn: Một số khẳng định sai lầm rằng vaccine có chứa vi mạch hoặc gây ung thư! Những người khác lo rằng thông tin cá nhân được sử dụng để theo dõi họ. Nhiều người viện dẫn đến niềm tin tôn giáo, rằng Chúa sẽ chữa khỏi nếu họ mắc Covid-19. Espronceda, người làm việc cho chương trình Salud y Bienestar (Y tế và sức khỏe), nói rằng người gốc Tây Ban Nha thích buôn chuyện nhưng nếu cứ lan nhảm như thế thì rất nguy hiểm…
Những người Latin đối mặt nguy cơ nhiễm coronavirus cao hơn và lại thiếu bảo hiểm y tế để được điều trị. Họ cũng nằm trong nhóm đối tượng bị mất việc nhiều nhất kể từ tháng 3, và những người giữ được việc làm thì lại là thành phần lao động thiết yếu khiến họ có nguy cơ lây nhiễm cao. Trong khi đó, tỉ lệ chủng ngừa trong cộng đồng Mỹ gốc Latin hiện vẫn rất thấp. Theo dữ liệu của tiểu bang, tính đến ngày 11-2-2021, hơn 753.000 cư dân Maryland đã nhận được ít nhất một mũi tiêm vaccine. Trong số 587.000 cư dân được thống kê sắc tộc, có chưa đến 4% là người Latin hoặc gốc Tây Ban Nha. 9% dân số của bang là người gốc Tây Ban Nha.
Sự thiếu hiểu biết đang lan rộng khiến thông tin sai lệch về vaccine càng dễ bùng nổ. Norma Martinez, người điều phối chương trình Salud y Bienestar tại địa hạt Montgomery và Prince George, cho biết: “Tin đồn nhảm đang khiến người ta lo lắng và không tin tưởng vào vaccine. Rõ ràng vấn đề ở đây là giáo dục. Từng chút một, chúng tôi sẽ đảm bảo rằng mọi người được tiêm chích và được cung cấp đủ thông tin chính xác”. Floridalma Galvez, 34 tuổi, kể rằng, trước khi bất kỳ loại vaccine nào được chấp thuận, cô đã nhận được vô số cuộc gọi và tin nhắn WhatsApp từ những người anh em họ ở Chicago, Florida và Guatemala quê hương của cô. Họ nói, vaccine là “dấu ấn của quái vật”, ám chỉ quỷ Satan hoặc những kẻ “chống Chúa” trong Sách Khải Huyền. Cô cho biết, thành viên gia đình mình đã nghe như vậy từ các mục sư truyền đạo tại nhà thờ rồi lan truyền lại cho những người khác.
Oscar Soria, giám đốc tổ chức nhân quyền Avaaz, đang thúc đẩy các công ty truyền thông xã hội đưa ra quy định mạnh mẽ hơn để kiểm soát thông tin, cho biết: “Những thuyết âm mưu này giống như virus. Chúng đột biến và phát triển các chủng mới nên rất khó phát hiện”. Một trong những nguồn thông tin sai lệch và phổ biến nhất là Doctores por la Verdad (“Bác sĩ cho sự thật”!), có nguồn gốc ở Tây Ban Nha, lan đến Argentina rồi hàng chục quốc gia khác, cuối cùng đến Mỹ. Tuy nhiên, tương tự cuộc bầu cử tổng thống 2020, các công ty truyền thông xã hội lại thả lỏng kiểm soát đối với những bài đăng hoặc video bằng tiếng Tây Ban Nha. Trong một phân tích về thông tin sai lệch lan truyền trên Facebook vào năm 2020, Avaaz nhận thấy chỉ 20% bài đăng bằng tiếng Tây Ban Nha nhận được nhãn cảnh báo so với 70% bằng tiếng Anh.
Khi tin giả xuất hiện ở các ứng dụng nhắn tin được mã hóa như Telegram và WhatsApp, việc giám sát và ngăn chặn trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Trong các nhóm WhatsApp của gia đình, Soria cho biết, cha của anh đã đăng những hình ảnh vô căn cứ tuyên bố rằng vaccine Sputnik đang được phân phối ở Argentina là một “nỗ lực phối hợp” của chính phủ cánh tả trong nước với Tổng thống Nga Vladimir Putin, cùng gia đình tài phiệt Mỹ Rockefeller và cả Giáo hoàng Francis – với mục đích kiểm soát dân số Argentina!
Trong khi đó, chính quyền một số tiểu bang lại vô tình làm “nhiễu thông tin”. Tại Maryland, trang đăng ký vaccine bằng tiếng Tây Ban Nha của tiểu bang ban đầu đã sử dụng từ “cuộc đua xe hơi” (car race) trong phần hỏi mọi người về chủng tộc (race), giới tính và sắc tộc! Dĩ nhiên đây là sự tắc trách và ẩu tả khi dùng Google dịch. Và cũng bởi lỗi Google dịch, Sở y tế Virginia đã gây ngộ nhận khi nói rằng vaccine là “không cần thiết”, trong khi thật ra người ta muốn nói việc tiêm chủng là không bắt buộc – theo Washington Post ngày 11-2-2021.
