Phải mất ba năm, người chơi mới biết ý nghĩa cử chỉ hai ngón tay được ẩn giấu trong trò chơi điện tử “Lost Ark” rất phổ biến ở Hàn Quốc. Khi người chơi làm hình đại diện (avatar) của họ cười, nói chuyện hoặc ra dấu “OK”, họ nhấp vào biểu tượng một cử chỉ có vẻ lành tính: ngón trỏ gần chạm vào ngón cái. Gần đây, một số người chơi Lost Ark bắt đầu tố cáo cử chỉ này là “phân biệt giới tính, xúc phạm nam giới” và yêu cầu xóa biểu tượng.
Hai ngón tay “tội đồ”
Để tránh bị tẩy chay, Smilegate (tác giả của Lost Ark), một trong những công ty phát triển trò chơi điện tử lớn nhất Hàn Quốc, đã nhanh chóng xóa biểu tượng hai ngón tay khỏi trò chơi và hứa “sẽ kiểm soát nghiêm ngặt hơn những tranh cãi không liên quan đến nội dung trò chơi nhưng gây phản ứng không tốt”. Vụ lùm xùm mới nhất này chỉ là giọt dầu đổ thêm vào cuộc chiến tranh giới tính diễn ra ở Hàn Quốc trong nhiều năm. Đó là cuộc chiến giữa các nhà hoạt động nữ quyền và những nam thanh niên trẻ tức giận cảm thấy mình là “con vật tế thần” trong các chiến dịch nữ quyền.
Từ Tháng Năm 2021, trước áp lực gia tăng của các nhóm “nam quyền”, hơn 20 thương hiệu và tổ chức chính phủ đã phải loại bỏ thứ mà một số người “qui chụp” là biểu tượng quá tôn vinh nữ quyền ra khỏi sản phẩm hay logo đại diện của họ. Ít nhất 12 thương hiệu hoặc tổ chức có thêm “lời xin lỗi chân thành” để xoa dịu cơn giận của các khách hàng nam. Thật ra, “chủ nghĩa chống nữ quyền” đã có lịch sử lâu đời tại Hàn Quốc và đã ăn sâu vào giới trẻ nước này.
Vào Tháng Năm, công ty nghiên cứu và tiếp thị Hankook Research cho biết khi khảo sát 3,000 người trưởng thành (phân nửa là nam giới), họ phát hiện có hơn 77% nam giới ở độ tuổi 20 và hơn 73% nam giới ở độ tuổi 30 than phiền rằng những kẻ ủng hộ nữ quyền “đã lấy mất nhiều cơ hội của họ và đẩy họ về phía sau như công dân hạng hai!”. Khi các thương hiệu lớn nhỏ chật vật trước áp lực phải loại bỏ mọi quảng bá nghiêng về nữ giới, phe chống nữ quyền đã đạt được chiến thắng đáng kể. Trong thực tế, giới nữ ở Hàn Quốc còn lâu mới được xếp ngang hàng phái nam. Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho biết Hàn Quốc có cách biệt lớn nhất về lương giữa hai giới tính trong các nước thành viên. Chỉ khoảng 5% thành viên hội đồng quản trị tại các công ty nổi tiếng là phụ nữ so với mức trung bình gần 27% của OECD.
Trận chiến sống mái giành… “nam quyền”
Trận chiến chống nữ quyền trên internet bắt đầu lan rộng khắp các công ty Hàn Quốc từ Tháng Năm 2021 mà tia lửa mồi là một quảng cáo cắm trại. GS25, một trong những chuỗi cửa hàng tiện lợi lớn nhất Hàn Quốc, đã sai lầm khi phát một quảng cáo dụ khách hàng đặt đồ ăn cắm trại trên ứng dụng của họ, với những món thưởng miễn phí. Quảng cáo thể hiện một ngón trỏ và một ngón cái giống như đang kẹp xúc xích (được qui chụp là… dương vật). Đây chính là vấn đề, dù cách ngón tay được sử dụng trong quảng cáo chỉ đơn giản là để giữ món đồ. Những nhà hoạt động nam quyền nhìn thấy ở cử chỉ tay này là tín hiệu chống lại họ.
Năm 2015, biểu tượng này đã được Megalia (một cộng đồng nữ quyền online không còn tồn tại) chọn làm logo để chế giễu kích thước bộ phận sinh dục của đàn ông Hàn Quốc. Megalia đã bị giải tán nhưng logo vẫn… sống, bất chấp việc các nhà chống nữ quyền cố gắng tận diệt nó để tránh xung đột. Dù GS25 đã loại bỏ biểu tượng bàn tay khỏi áp phích nhưng một số tổ chức nam quyền không hài lòng và bắt đầu lục tung quảng cáo để tìm các manh mối khác liên quan đến việc ủng hộ nữ quyền. Một người phát hiện các chữ cuối cùng của mỗi từ trong câu “Món hàng phải có khi đi cắm trại” trên áp phích khi ghép lại và đọc ngược sẽ là “Megal”, ám chỉ Megalia!
Thế là GS25 phải xóa luôn khẩu hiệu này khỏi áp phích. Nhưng vẫn chưa đủ. Một người tố cáo: ngay cả Mặt trăng trong nền của tấm áp phích cũng là… biểu tượng nữ quyền, nêu lý do Mặt trăng từng được sử dụng làm logo của một tổ chức nữ quyền! Sau khi sửa lại áp phích nhiều lần, cuối cùng GS quyết định hủy toàn bộ chiến dịch quảng cáo, sau một ngày phát động, cùng với lời xin lỗi và hứa “sẽ rà soát tốt hơn những lần sau”. Các nhân viên chịu trách nhiệm quảng cáo bị khiển trách và trưởng nhóm tiếp thị bị cách chức.
Ám ảnh của các công ty
Cuộc tấn công “lấy thịt đè người” trên mạng của đám đông đã thành công. Tuy nhiên, đừng hy vọng chúng sẽ dừng lại. Các công ty và tổ chức chính phủ khác sẽ sớm trở thành mục tiêu. Và sự thật là thế. Ví dụ nhà bán lẻ thời trang online Musinsa bị chỉ trích dữ dội vì xúc tiến chương trình giảm giá dành riêng cho phụ nữ và sử dụng biểu tượng ngón tay trong một quảng cáo thẻ tín dụng. Công ty biện bạch “biểu tượng mang tính trung lập và thường được sử dụng trong các quảng cáo khác, ngoài ra chương trình giảm giá của chúng tôi chỉ để tăng lượng khách hàng nữ còn khiêm tốn”. Nhưng người sáng lập kiêm tổng giám đốc Cho Man-ho vẫn phải từ chức trước áp lực quá mạnh.
Dongsuh, công ty Hàn Quốc cung cấp một loại đồ uống pha sẵn cho các cửa hàng Starbucks, đã bị tấn công vào Tháng Bảy 2021 sau khi một trong những tài khoản Instagram của họ sử dụng hình ảnh hai ngón tay chạm vào một lon cà phê để quảng cáo. Công ty đã phải xóa bỏ quảng cáo này kèm lời xin lỗi, đồng thời hứa “xem xét sai sót một cách nghiêm túc”.
Ngay cả một số chính quyền địa phương cũng bị lôi vào chiến dịch nam quyền. Tháng Tám qua, chính quyền thành phố Pyeongtaek bị chỉ trích sau khi lên tài khoản Instagram cảnh báo người dân về một đợt nắng nóng, trong đó minh họa một người nông dân đang lau trán nhưng bị phát hiện “bàn tay của người nông dân có hình dạng tương tự ngón tay kẹp”. “Điều này chứng tỏ các nhà hoạt động nữ quyền đã thâm nhập quá sâu vào bộ máy công quyền?” – một người chống đối viết trên MLB Park, một diễn đàn internet được dùng chủ yếu bởi nam giới. Một người khác khuyến khích người dân vào trang web của chính quyền thành phố để khiếu nại. Chịu hết xiết, bức ảnh phải được xóa khỏi tài khoản Instagram.
Theo giáo sư Park Ju-yeon, giảng dạy môn xã hội học tại Đại học Yonsei, “Cốt lõi của chiến dịch chống nữ quyền hiện nay là nỗi lo sợ của bộ phận không nhỏ nam thanh niên là họ đang tụt hậu trước nữ giới!”. Tâm lý này tăng cao khi thị trường việc làm ngày càng cạnh tranh khốc liệt cùng lúc với các chương trình thu hút thêm phụ nữ vào lực lượng lao động được chính phủ triển khai những năm gần đây. Nhiều nam giới tố cáo chính quyền “đang tạo lợi thế cho phụ nữ một cách không công bằng”. Một yếu tố gây bất mãn khác là nam giới Hàn Quốc phải hoàn thành 21 tháng nghĩa vụ quân sự trước tuổi 28 tuổi và họ thấy đây là bất công.
Cuộc chiến nam quyền đang đặt áp lực rất lớn lên các doanh nghiệp và nếu xử lý không khéo sẽ gây ra hậu quả nặng nề. Giáo sư Choi Jae-seob, giảng dạy môn marketing tại Đại học Namseoul ở Seoul, nhận định: “Nam giới thuộc thành phần tiêu nhiều tiền và nhiều người trẻ ngày nay bị thúc đẩy bởi các thái độ chính trị cá nhân khi mua sắm”. Một sinh viên đại học 23 tuổi giấu tên, cho biết anh thường chú ý đến thái độ của công ty đối với giới tính trước khi mua hàng của họ. “Nếu phải chọn giữa hai thương hiệu với cùng một món đồ, tôi sẽ chọn thương hiệu… không ủng hộ nữ quyền” – anh này nói.
