Chiến dịch của Nga tấn công triệt hạ các hệ thống hạ tầng năng lượng của Ukraine bằng pháo kích, hỏa tiễn và bom bay đã đẩy nhiều thành phố, kể cả thủ đô Kyiv, vào cảnh tối tăm và lạnh giá khi mùa đông đã bắt đầu. Phóng sự của các phóng viên hãng AP.
Như thường lệ, mỗi khi bị mất điện thì tòa chung cư cao tầng giữa thủ đô bị chiến tranh tàn phá của Ukraine trở thành một cái bẫy chết người. Không đèn, không nước, không có cách nấu thức ăn. Và nguy cơ không kịp thoát khỏi tầng 21 nếu bị tên lửa Nga tấn công. Ngay cả khi có điện trở lại, điện cũng không kéo dài.
“Các cuộc tấn công của Nga đang đẩy Ukraine vào thời đại đồ đá”, cô Anastasia Pyrozhenko, một cư dân Kyiv nói. Trong 24 giờ gần đây, tòa chung cư 26 tầng của cô chỉ có điện trong nửa giờ. Vợ chồng cô phải rời khỏi căn hộ.
“Tòa nhà của chúng tôi cao nhất khu vực và là mục tiêu tuyệt vời của hỏa tiễn Nga, vì vậy chúng tôi phải rời căn hộ của mình để đến ở nhà bố mẹ và đang chuẩn bị cho mùa đông tồi tệ nhất trong đời”, cô gái 25 tuổi nói.
Tình hình ở thủ đô Kyiv của Ukraine và các thành phố lớn khác đã xấu đi trầm trọng sau các vụ tấn công bằng hỏa tiễn lớn nhất vào lưới điện của nước này hôm thứ Ba. Công ty điều hành mạng lưới điện Ukraine Ukrenergo báo cáo 40% người dân Ukraine đang gặp khó khăn do ít nhất 15 trung tâm năng lượng lớn trên cả nước đã bị hư hại.
Công ty cho biết, tình trạng mất điện có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, “sự kiên cường và lòng dũng cảm là những thứ chúng ta cần trong mùa đông này.”
Đô trưởng Kyiv Vitali Klitschko cũng nhấn mạnh mọi người cần phải sẵn sàng và kiên cường để đối mặt với khả năng mất điện: “Trường hợp xấu nhất. Trên thực tế, tôi không muốn nói về điều đó, nhưng tôi phải chuẩn bị sẵn sàng nếu chúng ta (không) có điện, mất điện, không có nước, không có hệ thống sưởi, không có dịch vụ và không có thông tin liên lạc,” ông Klitschko nói với AP hôm thứ Sáu.
Công ty Ukrenergo cho biết trong một thông báo rằng “hàng nghìn ki lô mét đường dây điện cao thế quan trọng không còn hoạt động được”, ảnh hưởng đến toàn bộ đất nước. Ukrenergo cho công bố một bức ảnh về một trạm biến áp bị hỏa tiễn Nga phá hủy, khiến khoảng 400.000 người không có điện. Theo thông báo, “hiện có hàng chục máy biến áp bị phá hủy như vậy trong hệ thống điện. Loại thiết bị này không thể được thay thế nhanh chóng.”
Tổng thống Volodymyr Zelenskyy cho biết sau các cuộc tấn công của Nga hồi tuần trước đã có hơn 10 triệu người Ukraine không có điện; đến hôm qua Chủ Nhật 20 tháng Mười Một, ông cho biết ở một số khu vực tình hình được cải thiện. “Công việc khôi phục mạng lưới và khả năng cung cấp kỹ thuật, gỡ mìn đường dây tải điện, sửa chữa – mọi thứ đang diễn ra suốt ngày đêm,” Zelenskyy nói trong bài phát biểu hàng đêm của mình.
Đợt lạnh giá và trận tuyết đầu tiên đã làm phức tạp thêm tình hình ở Kyiv, nơi nhiệt độ thường xuống dưới mức đông đá trong những tháng mùa đông. Cái lạnh buộc mọi người phải bật máy sưởi, làm tăng đáng kể phụ tải cho lưới điện và khiến thời gian mất điện kéo dài hơn. Do nhiệt độ giảm, chính quyền Kyiv phải lập ra các điểm sưởi ấm chung.
Tại thành phố ba triệu dân này, có 528 điểm khẩn cấp đã được lập; ở đó cư dân sẽ được sưởi ấm, uống trà, sạc điện thoại và nhận mọi sự trợ giúp cần thiết. Các điểm sưởi ấm sẽ được trang bị máy phát điện riêng, và các phòng nồi hơi đặc biệt để sưởi ấm.
Đô trưởng Klitschko cũng nói về các biện pháp được thực hiện để chuẩn bị cho tình trạng mất điện khi nhiệt độ bắt đầu xuống thấp: “Chúng tôi đã chuẩn bị và chúng tôi (đã yêu cầu) máy phát điện (từ) các đối tác của chúng tôi và họ đã gửi cho chúng tôi. Chúng tôi có dự trữ dầu diesel. Chúng tôi có rất nhiều thứ ấm áp. Chúng tôi có thuốc men.”
Nhiều cư dân ở Kyiv đã bắt đầu đặt các hộp thức ăn, đèn pin và ổ sạc điện dự phòng trong thang máy, phòng trường hợp có ai đó bị mắc kẹt trong đó nhiều giờ. Do thiếu điện, giao thông công cộng bị gián đoạn, nhiều cửa hàng nhỏ không thể hoạt động và một số cơ sở y tế chỉ có thể làm việc với công suất hạn chế.
“Chúng tôi hiểu rằng mùa đông có thể dài, lạnh và tối, nhưng chúng tôi sẵn sàng chịu đựng. Chúng tôi sẵn sàng sống không có ánh sáng, nhưng không thể sống với người Nga,”
cô Pyrozhenko, 25 tuổi, cư dân thủ đô Kyiv
Nha sĩ Viktor Turakevich nói rằng ông buộc phải hoãn các cuộc hẹn với bệnh nhân “vô thời hạn” vì không có điện, phòng khám ở trung tâm Kyiv của ông không thể hoạt động kể cả ban ngày và phải vài tuần nữa ông mới có máy phát điện. “Chúng tôi không thể tiếp nhận bệnh nhân ngay cả khi bị đau răng cấp tính, mọi người phải chịu đựng và chờ đợi rất lâu, nhưng điện chỉ có vài giờ mỗi ngày,” nha sĩ Turakevich nói. “Giá máy phát điện đã tăng chóng mặt, nhưng ngay cả khi có tiền, chúng cũng không có sẵn để mua.”
Hầu hết các bệnh viện ở Kyiv đã nhận được máy phát điện và không có sự cố mất điện trầm trọng ở các bệnh viện. Bệnh viện Oleksandrivska, bệnh viện lớn nhất và lâu đời nhất ở trung tâm Kyiv, báo cáo rằng họ đã không hủy bỏ các ca phẫu thuật vì bệnh viện đã nhận được máy phát điện từ nước Pháp. Máy phát điện cũng đã được cung cấp cho các tổ chức giáo dục và dịch vụ xã hội.
Volodymyr Kudrytskyi, người đứng đầu công ty Ukrenergo, cho biết: “Các cơ sở như vậy là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi và hầu hết chúng đều được trang bị các nguồn năng lượng riêng”. Tuy nhiên, nhiều trường học ở Kiev đã phải gián đoạn việc dạy học vì thiếu điện đồng nghĩa với việc mất kết nối internet khiến việc học từ xa gần như không thể thực hiện được.
Yaroslav, 8 tuổi, đã phải nghỉ học ở quận Vynohradar của Kyiv sau khi một quả tên lửa thổi bay tất cả các cửa sổ của trường và làm hư hại một hầm trú ẩn ở đó. Trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại, mẹ của Yaroslav, bà Olena, cho biết: “Hầu hết bọn trẻ đều học từ xa, nhưng bây giờ không thể làm điều này được nữa. Chúng tôi đang cố gắng bảo vệ trẻ em khỏi sự khủng khiếp của chiến tranh, nhưng cái lạnh và thiếu năng lượng đã cản trở rất nhiều.”
Giới phân tích cho rằng, những trận mưa hỏa tiễn của Nga vào ngành năng lượng Ukraine đã không cản trở được bước tiến của quân đội Ukraine ở phía nam và tình hình trên chiến trường nói chung.
Volodymyr Fesenko, một nhà phân tích tại trung tâm nghiên cứu Penta Center ở Kyiv, nói với AP: “Người Nga không thể chiến thắng trên chiến trường, do đó họ sử dụng cái lạnh và bóng tối như một vũ khí chống lại thường dân, cố gieo rắc sự hoảng loạn, trầm cảm và làm mất tinh thần người Ukraine”.
Tổng thống Nga Vladimir Putin “đang chịu thất bại quân sự và rất cần tạm đình chiến, đó là lý do tại sao ông ta buộc ông Zelenskyy phải đàm phán theo một cách điên cuồng như vậy,” ông Fesenko nói.
Nhà phân tích tin rằng Kremlin cũng đang cố gây áp lực lên sự hỗ trợ của phương Tây cho Ukraine, vì EU và Mỹ buộc phải gia tăng viện trợ cho Kyiv đang lạnh giá trong bối cảnh những rắc rối trong nước ngày càng gay gắt. “Putin đang cố gắng làm cho cái giá của việc hỗ trợ Ukraine trở nên quá cao, châu Âu không chỉ viện trợ tiền bạc mà còn phải đón nhận dòng người tị nạn mới có thể đổ xô đến từ một đất nước đang bị đóng băng”, Fesenko nói.
Cô Pyrozhenko, sau khi rời khỏi tòa chung cư cao tầng của mình, chuyển đến sống cùng mẹ trong một căn hộ nhỏ ở Kyiv, hiện là nơi sinh sống của năm người. Gia đình có một ngôi nhà gỗ ở một ngôi làng gần Kyiv và đã chuẩn bị sẵn củi đốt trong trường hợp buộc phải di tản.
“Chúng tôi hiểu rằng mùa đông có thể dài, lạnh và tối, nhưng chúng tôi sẵn sàng chịu đựng. Chúng tôi sẵn sàng sống không có ánh sáng, nhưng không thể sống với người Nga,” cô Pyrozhenko nói.
Đọc thêm:
