“Ông già TikTok” (Old Man of TikTok) của Colombia là ai mà có thể trở thành tổng thống sắp tới ở quốc gia này?
Tranh cử không giống ai
Khi cuộc đua tranh cử tổng thống Colombia bắt đầu trở lại vào Tháng Giêng, ít ai ngờ Rodolfo Hernandez sẽ lọt vào vòng cuối cùng. Nhưng “ông trùm bất động sản chuyển sang làm chính trị” lại có nhiều cơ hội để trở thành tổng thống tiếp theo của một quốc gia vất vả vì ma tuý và phiến quân này, nếu ông thắng trong trận chiến với đối thủ mạnh nhất Gustavo Petro trong cuộc bỏ phiếu vào Chủ Nhật, 19 Tháng Sáu.
Gần đây, châu Mỹ chứng kiến một số “người bên ngoài theo chủ nghĩa dân túy” (populist outsider) làm rung chuyển nền chính trị và Hernandez đang tìm cách tạo ra “phép lạ” tương tự ở Colombia. Ông không ngại so sánh mình với Jair Bolsonaro, Tổng thống Brazil theo chủ nghĩa dân túy cực hữu, hay cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Tuyên bố với CNN vào đầu Tháng Sáu, ông nói: “Điều tôi sẽ làm là đánh bại tham nhũng. Nếu họ gọi tôi là Trump Colombia thì điều đó rất thú vị!”
Hernandez, 77 tuổi, được gọi là “el ingeniero” (kỹ sư) vì có bằng kỹ sư dân dụng tại Trường đại học công lập quốc gia Colombia, nhưng phổ thông hơn là biệt danh “el viejito del TikTok” (Ông già của TikTok), vì ông hoạt động rất tích cực trên mạng xã hội, giống như Trump từng làm trên Twitter.
Chiến dịch tranh cử tổng thống của Hernandez thường tránh xa các cuộc tranh luận trên truyền hình và tụ tập chính trị, mà thay vào đó là tập trung vận động cử tri thông qua… điện thoại. Kết quả, ngoài việc đôi khi bị “vạ mồm” do quá ngẫu hứng (ông ta từng gọi Adolf Hitler là một nhà tư tưởng Đức vĩ đại nhưng sau đó xin lỗi bị nhầm với… Albert Einstein!) ít ai thực sự biết một nhiệm kỳ tổng thống của Hernandez sẽ như thế nào, nếu ông đắc cử.
Cương lĩnh tranh cử của ông có một số cải cách cụ thể, nhưng ngay bản thân Hernandez cũng thừa nhận ông khó mà bắt kịp mọi vấn đề trong chương trình nghị sự của chính phủ. Để mô tả về nhiệm kỳ tổng thống “tương lai”, ông xem mình như giám đốc điều hành của một hãng hàng không, có thể không biết động cơ máy bay hoạt động thế nào, nhưng có kỹ năng quản lý công ty vì lợi nhuận!
Từ rách rưới đến giàu sang
Câu chuyện cá nhân của Hernandez là một trong những câu chuyện từ rags-to-riches (rách rưới đến giàu sang). Sinh ra trong một gia đình thuộc tầng lớp trung lưu thấp vào năm 1945, Hernandez làm giàu nhờ xây dựng địa ốc vào thập niên 1990, khi hàng triệu người Colombia di cư từ nông thôn đến các khu vực thành thị cần có nhà ở. Sau đó, ông tham gia chính trường và năm 2016 trở thành thị trưởng của Bucaramanga, thành phố lớn thứ bảy của Colombia.
Hernandez cũng trải qua thảm kịch của cuộc xung đột vũ trang kéo dài hàng thập niên ở Colombia, khiến ít nhất 220,000 người thiệt mạng. Năm 2004, con gái Juliana của ông bị Quân đội Giải phóng Quốc gia (ELN) bắt cóc. ELN là một trong số các nhóm du kích cánh tả tổ chức các cuộc nổi dậy chống lại chính phủ Colombia trong 60 năm qua. Gần đây, Hernandez tiết lộ thi thể của con gái không bao giờ được tìm thấy. Lời hứa rõ ràng nhất của Hernandez là sẽ đưa đất nước thoát khỏi nạn tham nhũng.
Đó là một vấn đề cấp bách, vì theo cuộc thăm dò gần đây của Gallup, có đến 80% người dân Colombia nói rằng tham nhũng phổ biến trong chính phủ. Nhưng Hernandez sẽ làm thế nào để diệt tham nhũng? Ông từng thề sẽ cắt giảm chi phí chính phủ bằng cách không dùng máy bay tổng thống hoặc biến dinh tổng thống thành bảo tàng. Tuy nhiên, ông lại không đề xuất bất kỳ giải pháp pháp lý nào để giải quyết tham nhũng một cách rộng rãi hơn, dù ông nói với CNN là sẽ ban hành tình trạng khẩn cấp để thực thi nhanh bất kỳ luật cần thiết nào.
Chính Hernandez cũng gặp rắc rối riêng với các cáo buộc tham nhũng và một số vẫn chưa giải quyết xong. Ông thừa nhận đang là đối tượng của 38 cuộc điều tra tham nhũng, trong đó có một vụ dự kiến sẽ ra tòa vào tháng tới. Nhưng Hernandez bác bỏ mọi cáo buộc. Ông nói: “Với luật pháp hiện hành, mọi ứng cử viên đều có thể bị kiện bởi bất kỳ ai. Nếu “Ông già TikTok” thắng cuộc bầu cử tổng thống vào Chủ Nhật này, những vụ kiện có thể phải dừng lại, vì luật Colombia cần sự chấp thuận của Quốc hội thì mới có thể đưa một tổng thống đang tại chức ra xét xử.
Lập trường thay đổi xoành xoạch
Phần lớn quỹ đạo chính trị của Hernandez có thể được mô tả như một loạt các ngã rẽ lập trường (U-turn). Năm 2016, ông tiết lộ đã bỏ phiếu chống lại thỏa thuận hòa bình lịch sử giữa chính phủ Colombia và Lực lượng vũ trang cách mạng Colombia (FARC), nhưng trong lời hứa tranh cử tổng thống, ông nói sẽ tôn trọng hiệp ước, thậm chí còn đề xuất một giải pháp tương tự để đàm phán với ELN.
Phát biểu về môi trường, đặc biệt là về việc khai thác dầu đá phiến (fracking), Hernandez thay đổi lập trường trong suốt chiến dịch tranh cử. Đầu tiên ông tuyên bố ủng hộ các dự án thăm dò và sau đó hét lên “F ** k fracking!” trong một video TikTok. Khi nói đến chính sách đối ngoại, chiến dịch tranh cử của ông cũng không rõ ràng.
Angel Beccassino, một trong những cố vấn thân cận nhất của Hernandez nói ông có kế hoạch đưa chính quyền của mình song hành với các nhà lãnh đạo cánh tả như Ignacio Lula da Silva của Brazil hay Tổng thống Argentina Alberto Fernandez. Nhưng Hernandez cho rằng trọng tâm của ông ta sẽ là cải thiện mối quan hệ với Hoa Kỳ. Bằng cách liên tục thay đổi lập trường, “Vua TikTok tự xưng” có thể bị chê là thiếu quyết đoán, nhưng việc không trung thành với lập trường nào cũng là một phần thương hiệu của Hernandez.
Ví dụ, một mặt ông ủng hộ việc làm tan băng mối quan hệ của Colombia với Venezuela và chấm dứt cuộc chiến chống ma túy, hai vấn đề quan trọng của cánh tả, nhưng về mặt kinh tế, ông đề cao thị trường tự do. Về các vấn đề quan trọng khác, bao gồm an ninh, cải cách thu chi ngân sách và cơ sở hạ tầng, Hernandez hầu như không có ý kiến gì. Là một “con buôn thông thái”, Hernandez đang cố bán mình cho mọi thành phần cử tri Colombia, để lọt vào vòng bỏ phiếu cuối cùng và đắc cử.
Nhưng với tất cả các chiến lược tiếp thị và xây dựng thương hiệu khó hiểu của ông, “trò chơi bán hàng mù quáng”, nếu thành công có thể trở thành thảm hoạ cho đất nước.
Đọc thêm:
