Khi một quả bom xe hơi phát nổ ở ngoại ô thủ đô Moscow giết chết Darya Dugina, 29 tuổi, mọi con mắt phương Tây đều đổ dồn về cha cô, Aleksandr Dugin, nhà triết học theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan được xem là “người hướng dẫn tinh thần” cho cuộc xâm lược Ukraine của Putin. Dugina đóng một vai trò nhỏ hơn cha: Công khai quảng bá cho “quyền lực mềm Nga” và tấn công phương Tây bằng trang web và truyền hình. Bà ta cũng điều hành một trang web tiếng Anh trá hình “ý kiến của người phương Tây”. Nhưng không chỉ có Dugina mà còn nhiều “bóng hồng” khác.
Nữ quái tuyên truyền
Họ công khai tiến hành một chiến dịch tuyên truyền rộng rãi cả ở trong lẫn ngoài nước Nga. “Có một cỗ máy khổng lồ hoạt động hết công suất cho nỗ lực tuyên truyền này mà Dugina chỉ là một phần của cỗ máy. Mục tiêu chính là gây chia rẽ và mất lòng tin đối với chính phủ của người dân ở các nước phương Tây” – Roman Osadchuk, nhà nghiên cứu có trụ sở tại Ukraine của Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Pháp y Kỹ thuật số (Digital Forensic Research Lab-DFRLab) thuộc Hội đồng Đại Tây Dương (Atlantic Council) nhấn mạnh trong một bài điều tra.
Trong cỗ máy này, Dugina có tiềm năng trở thành một tay chơi quan trọng nhất. Dugina đã đưa các nội dung thân thiện với Kremlin lên các trang web và blog nhắm vào người dân phương Tây, và đa số có nguồn gốc giả mạo. Osadchuk viết: “Trong phần lớn cuộc đời mình, bà ta đã đi theo bước chân của người cha, dùng trang web, các bài phát biểu trước công chúng và xuất hiện trên các phương tiện truyền thông để đề cao thế giới quan tương tự như cha bà.
Trọng tâm trong niềm tin của bà ta là sự kiên định đối với các mục tiêu của đế quốc Nga”. Dugina nhanh chóng trở thành thần tượng trong số người Nga ủng hộ mục tiêu cuộc xâm lược Ukraine. Kamil Galeev, một nhà nghiên cứu độc lập và là cựu thành viên tại Trung tâm Wilson, một tổ chức tư tưởng chính sách phi đảng phái ở Washington, DC xem bà ta là một “nhà tuyên truyền” xuất sắc.
Chống phương Tây
Theo Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, năm 2020 Dugina âm thầm trở thành Tổng biên tập của United World International (UWI), một trang web đối ngoại bằng tiếng Anh và tiếng Thổ Nhĩ Kỳ chuyên sử dụng các nhân vật hư cấu để can thiệp vào các cuộc bầu cử Mỹ. Trang web bắt chước hình thức của các công ty tư vấn và blog tin tức của phương Tây, chuyên đăng các bài báo của cái gọi là “những người đóng góp từ khắp nơi trên thế giới” và để lộ rất ít dấu vết về nguồn gốc Nga của nó. “Nếu Ukraine được gia nhập NATO, nước này sẽ bị hủy diệt tư cách nhà nước” – một tựa bài trên trang web viết.
Bốn ngày sau khi Nga xâm lược Ukraine, UWI loan tin: “Putin hành động để bảo vệ đất nước sau khi nhận được tin tình báo về cuộc tấn công sắp xảy ra của Ukraine vào Nga”. Một “người phương Tây đóng góp” khác tuyên bố: “Việc Ukraine gia nhập NATO sẽ dẫn đến hậu quả Liên bang Nga biến mất khỏi bản đồ thế giới. Điều đó là không thể chấp nhận”! Các “xã luận” khác tập trung vào các vấn đề châu Âu; thường là chỉ trích các nhà lãnh đạo phương Tây hoặc quảng bá cho sự phát triển của các nhóm cực tả và cực hữu ở phương Tây.
Facebook cho biết họ đã xóa tài khoản UWI vào Tháng Chín, 2020, sau khi nhận được thông tin từ FBI về hoạt động của nhóm này. Nhưng UWI vẫn có thể truy cập trên internet, thường xuyên đăng những bài có quan điểm thân thiện với người Nga về các vấn đề đối ngoại. Trang web không đề cập đến cái chết của Tổng biên tập Dugina sau vụ nổ vì chưa bao giờ dám công khai xác nhận Dugina là tổng biên tập. UWI có khoảng 5,000 người theo dõi trên Facebook, Instagram và 6,800 người theo dõi trên Twitter trước khi bị cấm.
Sự quan tâm của Dugina vượt ra ngoài biên giới Nga và Ukraine; trang web của bà ta và những buổi diễn thuyết thường tập trung vào bầu cử trên khắp châu Âu, đặc biệt tham gia tích cực vào việc quảng cáo cho ứng cử viên tổng thống cực hữu Marine Le Pen của Pháp.
Những đảng phái ở “vùng rìa” của chính trị châu Âu là chủ đề được Dugina khai thác và chia sẻ với các nhà hoạt động thân Putin và những kẻ cực đoan trẻ tuổi khác của nước Nga, trong đó có Maria Katasonova, một chuyên viên sáng tạo nội dung “giả mạo” kiêm sáng lập viên phong trào “Women for Marine” và từng đón chào Le Pen khi bà ta đến thăm Moscow để gặp Putin vào năm 2017. Lautman cho rằng không phải ngẫu nhiên mà phụ nữ trẻ thường thấy ở tuyến đầu cuộc chiến thông tin toàn cầu của Nga. “Nga luôn biết sử dụng phụ nữ làm đặc vụ. Phụ nữ thường hấp dẫn đám đông lớn, đặc biệt là dân số trẻ ở nhóm tuổi 20, 30”.
Mặt trận tuyên truyền trong nước
Ở quê nhà, thành quả chiến dịch truyền thông của Nga dựa vào chương trình truyền hình buổi tối. Chuyên viên truyền thông nhà nước Vladimir Solovyov, một người dẫn chương trình trò chuyện nổi tiếng được Bộ Ngoại giao Mỹ xem là “nhà tuyên truyền năng nổ nhất” trong cuộc chiến thông tin của Kremlin. Nhưng nỗ lực đó cũng thường được dẫn dắt bởi những nhân vật nữ nổi bật. Nhiều người trong số họ bày tỏ lòng khâm phục Dugina và kêu gọi thực hiện việc “trả thù một cách khốc liệt” nhằm vào Ukraine vì dám giết bà ta (Kyiv liên tục phủ nhận có liên quan đến vụ sát hại).
Lautman nêu tên một số phụ nữ có “số má” trong bộ máy tuyên truyền của Nga. Đáng chú ý có Margarita Simonyan, Tổng biên tập kênh truyền hình nhà nước RT (Russia Today trước đây) đã bị cấm phát sóng ở một số nước phương Tây sau cuộc xâm lược Ukraine. Nghe Dugina bị ám sát, Simonyan lên kênh Telegram đề nghị Nga nên tiêu diệt “trung tâm đầu não ra quyết định (vụ ám sát)” ở Ukraine. Trên các chương trình truyền hình RT, nước Nga và các lãnh đạo Nga rất đẹp đẽ còn những kẻ thù phương Tây trông xấu xí.
Simonyan còn thực hiện cuộc phỏng vấn dàn dựng mang tính nhạo báng với hai người đàn ông được chính phủ Anh xác định là nghi phạm trong vụ đầu độc cha con Sergei và Yulia Skripal năm 2018. Theo Lautman, đế chế truyền thông do Simonyan giám sát “rất có ảnh hưởng”, đặc biệt là những khán giả lớn tuổi hoài niệm về Liên Xô cũ. Năm 2015, Simonyan “khoe” với tạp chí TIME rằng bà có một chiếc điện thoại màu vàng trên bàn làm việc nối trực tiếp với Kremlin để “thảo luận những điều bí mật”.
CNN cho biết, thế giới tuyên truyền của Nga còn có Olga Skabeyeva, một người dẫn chương trình truyền hình, thường xuyên kêu gọi “Hãy tăng cường tối đa các cuộc tấn công của Nga vào Ukraine” và thúc giục Moscow cần “phi quân sự hóa toàn bộ NATO”! Bà ta dự báo: “Đà tăng dân số LGBTQ + ở phương Tây sẽ đồng nghĩa với việc hết con người vì không còn sinh sản, vì vậy, Nga cũng phải loại bỏ những kẻ phát xít chuyển giới”! Thậm chí trong đợt nắng nóng gần đây ở châu Âu, bà ta “phán”: “Ngay cả thiên nhiên cũng đứng về phía Nga”!
Thường thì các tuyên truyền viên nữ chỉ nhắc lại và khuyếch tán thêm những gì đã được phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova (người thường xuyên đưa ra những tuyên bố công kích các nước phương Tây) và Bộ trưởng Ngoại giao Sergey Lavrov đưa ra. “Cái chết của Dugina đã làm sáng tỏ một nhân tố quan trọng hoạt động tuyên truyền của Nga. Đó là phụ nữ! Dù họ làm nhiệm vụ theo cách khác nhưng đều là bộ phận khác nhau của cùng một cơ thể” – Lautman nói.
