Huawei (华为, Hoa Vi) đang trong tình trạng bi thảm. Dưới sức ép dữ dội không ngừng của Mỹ, những thị trường béo bở châu Âu đang xa lánh công ty Trung Quốc này.
“Sống sót!”
Tình trạng khó khăn đã được nhà sáng lập Huawei, Nhậm Chính Phi, tóm tắt trong bài phát biểu trước các giám đốc điều hành tại trụ sở chính ở Thâm Quyến vào Tháng Bảy. Nhậm đưa ra ba thách thức mà công ty phải đối mặt trong ba năm qua: Sự thù địch từ Washington; sự gián đoạn từ đại dịch coronavirus; và cuộc xâm lược Ukraine của Nga làm đảo lộn chuỗi cung ứng toàn cầu và gia tăng mối lo ngại của châu Âu về sự phụ thuộc quá mức vào các quốc gia như Trung Quốc.
“Môi trường mà chúng ta đối mặt vào năm 2019 khác với môi trường mà chúng ta trực diện ngày nay,” Nhậm nói, “Đừng cho rằng chúng ta sẽ có một tương lai tươi sáng hơn… Trước đây chúng ta đã có một lý tưởng cho toàn cầu hóa là nỗ lực phục vụ nhân loại. Lý tưởng của chúng ta ngày nay là gì? Sống sót!”.
________
Bí mật chiến dịch “tạo ảnh hưởng” của Huawei
________
Bản doanh Huawei tại Brussels – từng là trung tâm quan trọng để Huawei vận động hành lang vượt qua các rào cản của châu Âu – đã được giao hoàn toàn cho ban quản lý châu Âu, hiện có trụ sở tại Düsseldorf. Mùa hè 2022, văn phòng này đã mất đi người đứng đầu bộ phận truyền thông, Phil Herd, một cựu nhà báo BBC, người gia nhập Huawei vào Tháng Mười 2019. Văn phòng này gần đây cũng mất ít nhất ba nhân viên chủ chốt khác phụ trách vận động hành lang và chính sách.
Làn sóng rời bỏ Huawei
Tờ Politico cho biết, tại London, Giám đốc Truyền thông của Huawei đặc trách Vương quốc Anh, Paul Harrison, đã rời khỏi ghế của mình vào Tháng Mười, cùng nhiều viên chức khác. Từng là biên tập tin tức cấp cao tại Đài truyền hình Sky News của Anh, Harrison gia nhập Huawei vào năm 2019.
Tại Paris, Giám đốc Tiếp thị và Truyền thông của Huawei, Stéphane Curtelin, đã rời vị trí của mình vào Tháng Chín. Trước đó, văn phòng Huawei ở Paris đã mất Trưởng phòng Chính phủ và An ninh Vincent de Crayencour, một quan chức an ninh mạng kỳ cựu của Pháp với nhiều kinh nghiệm trong chính phủ, người gia nhập Huawei vào năm 2020. Trưởng đại diện của Huawei tại Văn phòng Paris, Linda Han, cũng rút lui vào trước mùa hè 2022. Tại Warsaw, Giám đốc PR, Szymon Solnica, đã rời Huawei vào Tháng Chín. “Những cuộc khủng hoảng mà tôi phải giải quyết hàng ngày những năm gần đây là những cuộc khủng hoảng kinh khủng,” ông viết trong một bài đăng trên LinkedIn khi thông báo sự ra đi của mình.
________
Mỹ: Huawei, Hikvision Được Quân Đội Trung Quốc Hậu Thuẫn
________
Phần Huawei, trong cuộc phỏng vấn vào tuần trước, đại diện Huawei châu Âu nói rằng “Luôn có sự dao động trong các công ty, không chỉ ở Huawei… Một số người sẽ rời đi và một số người khác sẽ đến”. Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều người trong nội bộ công ty thừa nhận rằng làn sóng ra đi phản ánh một sự thay đổi căn bản bắt đầu từ Tháng Chín 2021. Đó là khi Mạnh Vãn Chu (Meng Wanzhou) – Giám đốc tài chính của Huawei và là con gái Nhậm Chính Phi – trở về trụ sở chính của công ty ở Thâm Quyến, sau gần ba năm ở Canada đối mặt việc bị dẫn độ sang Mỹ với cáo buộc âm mưu lừa đảo ngân hàng.
Một quan chức cho biết: “Thời điểm bà Mạnh xuống máy bay là thời điểm mà Huawei theo khuynh hướng toàn cầu qua đời”. Là con gái của sáng lập viên và là người thừa kế quyền lãnh đạo công ty, bà Mạnh từng đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến pháp lý giữa Huawei và Washington. Kể từ khi trở về từ Canada, bà được đưa vào hàng ngũ cao nhất của Huawei với tư cách phó Chủ tịch chịu trách nhiệm thực hiện chiến dịch cải tổ ở cấp cao nhất.
Sự thành công của áp lực Mỹ
Trong nhiều năm, Huawei được châu Âu coi là “gương mặt thân thiện”. Công ty được biết đến với những túi quà hào phóng, trong đó dĩ nhiên có điện thoại Huawei; và những bữa tiệc xa hoa ở các địa điểm hào nhoáng, chẳng hạn tiệc chiêu đãi tân niên tại Concert Noble ở Brussels. Tuy nhiên, với Mỹ, Huawei là một mối đe dọa cực kỳ nghiêm trọng. Những đợt gió cảnh báo bắt đầu thổi dưới chính quyền Tổng thống Barack Obama và tăng tốc dần vào thời Tổng thống Donald Trump.
Keith Krach, cựu Thứ trưởng ngoại giao trong chính quyền Trump, thuật lại cách Washington “nhấn nút báo động”. Ông nhớ lại rằng mình đã hỏi các bộ trưởng châu Âu về mối quan hệ của họ với Trung Quốc. “Và họ nói, ‘Chà, họ (Huawei và Trung Quốc) là đối tác thương mại quan trọng’ và đại loại thế. Sau đó họ nhìn vào hai bên căn phòng rồi thì thầm với tôi khi thấy không có ai trong phòng: ‘Nhưng chúng tôi không tin họ.”
Đầu năm 2020, Huawei dường như thắng được Mỹ khi châu Âu vẫn tỏ ra tin cậy họ. Ngày 28 Tháng Một, Thủ tướng Anh Boris Johnson bật đèn xanh cho Huawei xây dựng một phần cơ sở hạ tầng 5G. Chỉ một ngày sau, Liên minh châu Âu trình bày kế hoạch hạn chế việc phụ thuộc quá nhiều vào các nhà cung cấp Trung Quốc; tuy nhiên, họ vẫn để ngỏ khả năng Huawei có thể vận động chính phủ các nước để tiếp tục tiếp cận thị trường công nghệ. Dù vậy, đến Tháng Bảy, trong “không khí” đại dịch và làn sóng chống Trung Quốc do những nghi ngờ đại dịch xuất phát từ nước này, Thủ tướng Anh Johnson lại đảo ngược và tuyên bố tất cả thiết bị Huawei phải bị loại bỏ khỏi mạng 5G của Anh.
Trong suốt năm 2020 và 2021, các chính phủ châu Âu trong đó có Pháp, Thụy Điển, Romania, các nước vùng Baltic, Bỉ và Đan Mạch bắt đầu: Hoặc cấm thiết bị Huawei trong những hệ thống quan trọng liên quan mạng 5G quốc gia; hoặc yêu cầu các nhà khai thác ngừng sử dụng thiết bị Huawei trong trung hạn. Còn nữa, mảng kinh doanh điện thoại thông minh của Huawei – từng trên đường thách thức Apple và Samsung ở châu Âu – bắt đầu bị nghiền nát bởi các lệnh trừng phạt của Mỹ. Huawei phải ngưng sử dụng hệ điều hành Android của Google…
Putin trở thành kẻ cuối cùng giết Huawei!
Dù thế nào, đầu năm 2021, những nhà vận động hành lang Huawei tại Brussels vẫn lạc quan rằng nhu cầu lắp đặt 5G nhanh, giá rẻ của châu Âu sẽ chiến thắng những lo ngại về bảo mật. Họ thậm chí lên lịch loạt cuộc diễn trình tại Nghị viện Châu Âu để chứng minh rằng những lo ngại về an ninh là không có cơ sở. Tuy nhiên, kế hoạch bị sụp đổ vào ngày 24 Tháng Hai 2022, khi Tổng thống Nga Vladimir Putin phát động cuộc xâm lược tổng lực vào Ukraine. Đối với nhiều người châu Âu, phép tính rủi ro-lợi ích liên quan đến Huawei đã thay đổi chỉ sau một đêm.
John Strand, một nhà phân tích viễn thông, người theo dõi tác động thị trường của Huawei ở châu Âu những năm qua, cho biết: “Thay đổi lớn nhất mà tôi thấy đến từ việc nhận ra rằng chúng ta phụ thuộc vào khí đốt của Nga – đặc biệt Đức. Nó đặt ra câu hỏi: Điều gì tệ hơn, việc phụ thuộc vào khí đốt của Nga hay lệ thuộc vào cơ sở hạ tầng viễn thông Trung Quốc?”.
Dưới thời Tổng thống Joe Biden, áp lực lên Huawei càng tăng mạnh. Suốt hai năm qua, khi vào Tòa Bạch Ốc, chính quyền Biden đã liên tiếp cảnh báo châu Âu về sự lệ thuộc Huawei. Mới đây, Tháng Mười 2022, Ủy ban Châu Âu lại phải nhấn chuông báo động inh ỏi khi đưa ra cảnh báo mới về việc sử dụng công nghệ Huawei cho mạng 5G. Chính phủ Vương quốc Anh cũng tái khẳng định yêu cầu loại bỏ thiết bị Huawei khỏi cơ sở hạ tầng viễn thông của Anh.
________
Huawei đã đánh cắp công nghệ Mỹ như thế nào?
________
Tất cả đã đánh gục những nỗ lực vận động hành lang và ăn mòn thị phần của Huawei. Các nhà phân tích cho biết Huawei từng có thị phần vững chắc tại một số thị trường quốc gia lớn, trong đó có Đức và Tây Ban Nha. Hai năm trước, một nghiên cứu năm 2020 của Strand Consult cho thấy Huawei đã ăn sâu vào thị trường châu Âu như thế nào:
Tại 15 trong 31 quốc gia mà Strand nghiên cứu, hơn một nửa thiết bị mạng truy cập vô tuyến 4G (radio access network – RAN) đều đến từ các nhà cung cấp Trung Quốc. Trong cuộc đua triển khai 5G, Huawei đã vượt xa các đối thủ châu Âu. Tuy nhiên, vào đầu năm ngoái, khi các quan chức châu Âu thay đổi định hướng về bảo mật 5G, Ericsson của Thụy Điển đã vượt qua Huawei về thị phần. Bản cập nhật mới nhất cho thấy, từ Quý II năm 2022, Ericsson chiếm 41%, Huawei 28% và Nokia của Phần Lan 27%.
Đối với 5G RAN, sự thay đổi thậm chí rõ ràng hơn: Huawei đã mất vị trí dẫn đầu thị trường châu Âu, hiện chỉ chiếm 22% doanh thu, trong khi Ericsson là 42% và Nokia là 32%.
