Thế giới chẳng lạ gì việc Bắc Kinh luôn nhào nặn và cung cấp thông tin không có thực. Dối trá là đặc điểm của chế độ Cộng sản Trung Quốc. Bưng bít là một “độc chiêu” nữa của nước này. Dưới thời Tập Cận Bình, chính sách hạ bức màn đen dày hơn và phủ rộng hơn càng được áp dụng mạnh.
Cái gọi là “Luật bảo mật dữ liệu” (có hiệu lực từ ngày 1 Tháng Chín 2021) đang khiến giới đầu tư nước ngoài làm việc ở Trung Quốc bị bịt mắt gần như hoàn toàn. Bây giờ rất khó truy xuất được nguồn cung ứng và báo cáo tài chính. Thậm chí thông tin về địa điểm bến bãi vận chuyển hàng hóa cũng bị ngừng chia sẻ. Thông tin về nhu cầu tiêu thụ than cũng bị hạn chế. Dĩ nhiên tài liệu liên quan những nhân vật bất đồng chính kiến bị an ninh Trung Quốc giám sát vốn khóa chặt nay càng khóa kín hơn.
Kể từ khi “Luật bảo mật dữ liệu” được áp dụng, các công ty ở Trung Quốc đại lục bắt đầu hạn chế hoặc ngưng chia sẻ thông tin với các công ty đa quốc gia trong các lĩnh vực chiến lược như tài chính, chăm sóc sức khỏe, giao thông công cộng và cơ sở hạ tầng, theo Jonathan Crompton, một luật sư ở Hong Kong thuộc hãng luật Reynolds Porter Chamberlain LLP. Các nhà cung cấp kim loại như coban và lithium cũng tự bịt mồm bịt miệng. Zero2ipo Holdings Inc., công ty vận hành một trong những cơ sở dữ liệu được theo dõi rộng rãi nhất Trung Quốc về tài chính đầu tư – PE Data – đã ngừng bán dữ liệu của họ cho khách hàng nước ngoài. Phát ngôn viên PE Data nói rằng dữ liệu tài chính của công ty chỉ dành cho người dùng ở Trung Quốc và sử dụng nội bộ – dẫn lại từ Wall Street Journal (6-12-2021).
Steve Dickinson, luật sư tại hãng luật Hoa Kỳ Harris Bricken, thuật rằng, gần đây một khách hàng Hoa Kỳ yêu cầu một công ty Trung Quốc cung cấp báo cáo tài chính đã được kiểm toán để xác định xem có đáng tin không. Công ty trên khoát tay từ chối. Vấn đề ở chỗ, việc thiếu dữ liệu đang làm tăng nguy cơ lừa đảo và gian lận đối với các công ty nước ngoài. Dickinson cho biết thêm ông gặp khó khăn khi truy cập cơ sở dữ liệu liên quan nhãn hiệu cầu chứng lẫn kho dữ liệu doanh nghiệp. Thậm chí ông không thể truy cập một số trang web Trung Quốc từ văn phòng của mình ở Seattle. Cuối cùng, hãng luật Mỹ Harris Bricken phải thuê một nhóm ở Trung Quốc để giúp thẩm định những vấn đề liên quan sở hữu trí tuệ.
Đầu Tháng Mười Một, các hệ thống giúp theo dõi tàu bè trên toàn cầu bắt đầu nhận thấy sự đứt đoạn đối với luồng dữ liệu cung cấp vị trí các tàu trong vùng biển Trung Quốc. Hóa ra là một số nhà cung cấp địa phương Trung Quốc đã lẳng lặng “tắt đài”. Nikos Psaltopoulos thuộc công ty phân tích hàng hải toàn cầu MarineTraffic có trụ sở tại Athens (Hy Lạp) cho biết, dù ảnh vệ tinh vẫn có thể được tiếp cận nhưng trò ngăn chặn quyền truy cập các dữ liệu khác nhằm giúp biết chính xác và chi tiết hơn các hoạt động của tàu, theo thời gian thực, đã mang lại nhiều khó khăn hơn trong việc điều động tàu hàng.
Năm 2020, khi giá than ở Trung Quốc tăng vùn vụt, các nhà tư nhân cung cấp dữ liệu về định giá của nước này đã ngừng công bố giá hàng ngày cũng như thông tin về kho dự trữ than. Công nghệ thông tin kỹ thuật số Fenwei, nơi điều hành trang SXcoal.com, chuyên về ngành than Trung Quốc, thông báo ngừng chia sẻ một số dữ liệu giá cả để “tránh việc đánh giá sai xu hướng giá của những người tham gia thị trường”.
Đáng chú ý nữa là việc cấm giới học giả phương Tây tiếp cận tài liệu lưu trữ nghiên cứu; đồng thời gây khó khăn hơn cho các trường đại học Trung Quốc trong việc tổ chức hội nghị quốc tế. Tháng Tám, Bộ Giáo dục Trung Quốc loan báo rằng họ đã chấm dứt 286 chương trình hợp tác giữa các đại học Trung Quốc với nước ngoài trong năm 2018 và 2019, rằng một số chương trình không đáp ứng tiêu chuẩn giảng dạy của Bộ. Những trường học ở Anh, Nga và Mỹ có số chương trình bị cắt nhiều nhất; và khoa học máy tính, công nghệ sinh học, kinh tế quốc tế và thương mại là những môn bị ảnh hưởng nhiều nhất. Các đại học Trung Quốc cũng áp dụng quy trình phê duyệt chặt chẽ hơn trong việc cấp phép đi nước ngoài đối với các học giả trong lĩnh vực quan hệ quốc tế và nghiên cứu lịch sử Trung Quốc.
Tất nhiên trong báo chí, Trung Quốc siết chặt tay hơn bất kỳ lĩnh vực nào khác. Một khảo sát do Câu lạc bộ ký giả nước ngoài có trụ sở tại Bắc Kinh cho thấy, trong năm 2020, có gần 40% phóng viên được khảo sát nói rằng các nguồn cung cấp tin của họ đã bị bọn an ninh địa phương quấy nhiễu, thẩm vấn hoặc giam giữ vì tội dám “tọc mạch” với nhà báo – so với 25% năm 2019. Chính phủ Trung Quốc luôn “hăng tiết vịt” trong việc xóa hoặc che giấu dữ liệu mà “thế lực thù địch phương Tây”, từ các chính phủ đến những hãng thông tấn, sử dụng để “tô đậm một cách thái quá và dối trá” các cáo buộc vi phạm nhân quyền ở nước này. Cách đây không lâu, kho dữ liệu trực tuyến của hệ thống pháp đình Trung Quốc đã bị “thanh lọc” một số “tài liệu nhạy cảm”, “gây nguy hiểm cho an ninh nhà nước”.
Cuối cùng, việc bưng bít còn nhằm che đậy sự mờ ám. Samir Madani, đồng sáng lập trang dữ liệu tàu chở dầu TankerTrackers.com, cho biết nếu không có dữ liệu vị trí chính xác của tàu từ các nhà cung cấp Trung Quốc, sẽ khó khăn hơn nhiều để tìm ra khối lượng các “giao dịch” dầu của Trung Quốc với Triều Tiên, Venezuela và Iran – những nước chịu lệnh cấm vận của Mỹ và Liên Hiệp Quốc.
