Ngoài việc mang kính, chúng ta còn có nhiều lựa chọn khác cho đôi mắt đã suy yếu do tuổi tác, điều mà ai cũng phải trải qua.
Cầm tờ thực đơn, cứ thấy ai đưa ra cả cánh tay để đọc, biết ngay người ấy đã bị lão thị mà không mang kiếng. Trong khi đó, những người bạn già cùng bàn vừa cười khúc khích vừa lôi trong giỏ ra cặp kính và… thoải mái gọi món.
Mắt mất tính linh hoạt theo thời gian
Các bác sĩ gọi “lão thị” là presbyopia, một thuật ngữ lấy từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là “mắt già” (old eye), và nó sẽ xảy ra với tất cả chúng ta vào một thời điểm nào đó. Một số người nhận thấy khả năng nhìn gần của họ bắt đầu yếu dần ở tuổi 40, nhiều người ở tuổi 50 và tất cả đều gặp vấn đề này sau 60 tuổi.
Peter McDonnell, bác sĩ nhãn khoa kiêm giám đốc Viện Mắt Wilmer tại Đại học Johns Hopkins ở Baltimore, nói: “Tỷ lệ cá cược lão thị ở tuổi già lên đến…100%. Tin tốt là có nhiều cách để quản lý lão thị, nhưng trước tiên, bạn hãy thử tìm hiểu xem điều gì đã xảy ra trong mắt khiến nó bị mờ”.
Những thấu kính (lens) của mắt nằm ngay sau mống mắt (iris) có màu đen hay màu khác. Bác sĩ nhãn khoa Brian Boxer Wachler, người sáng lập Viện Thị giác Boxer Wachler ở Beverly Hills, California, giải thích rằng ở những người trẻ tuổi, thấu kính mềm và linh hoạt có thể biến hình để chuyển tiêu điểm từ nhìn xa sang nhìn gần. Tuy nhiên, khi chúng ta già đi, thủy tinh thể bên trong mất tính đàn hồi.
Theo McDonnell, sự linh hoạt sẽ mất dần dần và quá trình bắt đầu khi còn là thanh niên. “Mọi người không bị hiện tượng lão thị khi chưa bước sang tuổi trung niên nhờ sự linh hoạt của mắt. Nói rõ hơn, thấu kính bên trong mắt linh hoạt đến mức chúng ta có thể điều tiết sự thay đổi tiêu điểm ngay cả khi quá trình stiffening (chai cứng) vừa bắt đầu”. Độ tuổi mắt bắt đầu bị lão thị rất khác nhau và bị tác động bởi các thói quen cá nhân. Ví dụ, những người có công việc đòi hỏi phải nhìn xa thường xuyên sẽ thấy mắt của họ nhìn gần kém sớm hơn những người không phải làm thế.
Thay đổi ánh sáng môi trường
Có nhiều chọn lựa về lối sống và môi trường để giảm ảnh hưởng của lão thị. Karolinne Rocha, bác sĩ nhãn khoa tại viện mắt Storm Eye Institute thuộc Đại học Y Nam Carolina ở Charleston cho rằng chúng ta có thể bù đắp khả năng nhìn gần bằng những cách như đưa menu xa ra và nhìn phông chữ lớn. Còn bác sĩ Boxer Wachler đưa thêm đề nghị là làm việc và đọc sách ở nơi đủ ánh sáng cũng hữu ích vì sẽ có nhiều ánh sáng hơn cho võng mạc (retina) ở phía sau mắt. Ánh sáng sáng hơn cũng làm cho đồng tử (pupil) co lại, tạo ra hiệu ứng lỗ kim (pinhole effect), làm giảm các tia sáng chiếu thẳng vào mắt.
Độ tương phản cao giữa những dòng chữ và nền trang (hoặc màn hình) sẽ giúp đọc dễ hơn. Chữ trắng trên nền đen dễ thấy hơn chữ đen trên nền trắng và trên điện thoại di động, hiển thị tối (dark) thuận lợi cho người già hơn là sáng. Mệt mỏi cũng làm giảm thị lực. Khi lão thị đến, bạn sẽ khó tập trung vào công việc trong những giờ đầu của buổi sáng hoặc khi đang bị ốm. Khi gọi khoảng cách là “vấn đề của tuổi tác”, có nghĩa là bạn vẫn cần kính đọc sách khi đọc tiểu thuyết, nhưng có thể không cần kính khi làm việc với máy tính.
Kính đa tròng và kính đơn hình
Có một loạt cách sửa lỗi lão thị bằng công nghệ và thủ thuật y tế. Kính đọc sách, còn được gọi vui là “người đọc” hoặc “kẻ đánh lừa”, là lựa chọn hàng đầu của nhiều người. Kính lão rẻ, có sẵn tại các hiệu thuốc và có nhiều điểm mạnh. Phân loại +1, +1.25, +1.5 bằng đơn vị đo: “độ” diopter (diopter dùng chỉ tiêu cự của thấu kính).
McDonnell khuyên bạn nên thử một vài chiếc kính có độ bền khác nhau và thử đọc thứ gì đó trên điện thoại hoặc trên tạp chí trước khi quyết định cái nào phù hợp nhất. Rocha lưu ý: “Lão thị là dấu hiệu lão hóa đầu tiên đối với cả những người có thị lực hoàn hảo”.
Những người viễn thị cần kính đọc sách, trong khi những người cận thị thường tháo kính nhìn xa ra để đọc. Nếu bạn đã đeo một số loại kính điều chỉnh để nhìn xa hay nhìn gần, kính cận hoặc kính áp tròng, bạn có thể thử dùng kính hai tròng (bifocals) hoặc đa tròng. Đây là loại kính nhìn xa ở phần trên và đọc gần ở phía dưới, cho phép thay đổi tiêu điểm bằng cách chỉ dùng phía trên hay phía dưới kính. Lựa chọn thú vị khác là kính đơn hình (monovision), một mắt kính nhìn xa cho mắt thuận và một mắt kính nhìn gần cho mắt còn lại. Có thể mất một chút thời gian để mắt và não thích ứng với việc tạo cho mỗi mắt một nhiệm vụ riêng biệt, nhưng Wachler cảnh giác: “Theo dõi thực tế cho thấy 90% người thích nghi rất tốt, còn 10% khác không thể dùng cách này!”.
Thuốc nhỏ mắt đặc trị
Một giải pháp thay thế cho kính đọc sách là thuốc nhỏ mắt theo toa, được bán với tên thương hiệu Vuity và được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê chuẩn vào năm 2021. Thuốc nhỏ, nhỏ một lần mỗi ngày, chứa dược chất pilocarpine làm co đồng tử để tạo hiệu ứng lỗ kim, hạn chế các tia sáng bên ngoài không cần thiết đi vào mắt.
Trong các nghiên cứu, thuốc nhỏ mắt Vuity cải thiện được nhìn gần trong khoảng sáu giờ mà không ảnh hưởng đến nhìn xa. Tác dụng phụ ở một số người là đau đầu. “Nhưng lợi ích của thuốc nhỏ mắt cũng hạn chế,” Wachler nói. “Trong số những người sử dụng thuốc nhỏ mắt hàng ngày liên tục một tháng, chỉ có 30% có thể đọc thêm ba dòng chữ cái trên bảng chữ cái đánh giá khả năng nhìn gần. 70% còn lại không cải thiện hoặc cải thiện ít hơn ba dòng. Như vậy, kết quả khiêm tốn này chỉ có lợi cho những người ở giai đoạn đầu lão thị, tức chưa cần nhiều trợ giúp điều chỉnh thị lực”. Một phương pháp điều trị bằng nhỏ mắt khác vẫn trong vòng thử nghiệm là làm mềm thủy tinh thể.
Mổ mắt
Các bác sĩ nhãn khoa có thể dùng các phương pháp giải phẫu để khắc phục chứng lão thị, như ghép giác mạc (corneal inlay), LASIK, phẫu thuật cắt lớp sừng (photorefractive keratectomy) và cấy ghép thủy tinh thể (lens implant).
Nếu bạn thấy thị lực của mình có vấn đề do tuổi tác, bạn có thể mua một cặp kính đọc sách nhưng McDonnell khuyên nên đến gặp bác sĩ nhãn khoa trước. Ông nói: “Khi bước sang tuổi 60, chúng ta nên kiểm tra tình trạng mắt liên quan đến tuổi tác, từ đục thủy tinh thể đến thoái hóa điểm vàng và tăng nhãn áp. Các bác sĩ mắt sẽ tư vấn nhiều lựa chọn cho chứng lão thị, một vấn đề mắt phổ biến ảnh hưởng đến chất lượng sống của nhiều người. Nhưng với tất cả các tùy chọn hiện có, bạn có thể tạm hiểu cách nào phù hợp với mình nhất”.
Mắt mờ khi đã có tuổi là chuyện đương nhiên, vậy thì buồn làm chi… các bác ơi!
(theo Washington Post)
Đọc thêm:
