Tôi rảo một vòng con hẻm bên hông phải chợ Rạch Ông trên đường Nguyễn Thị Tần, Q.8. Những sạp hàng nhuyễn thể nằm rải rác. Có một sạp to đầu hẻm, những sạp ở sâu trong hẻm chỉ nhỏ thó bán vài ba mâm những loại phổ biến. Tôi đi tìm cái thứ mà GS. George Fisher và nhóm sinh viên của ông trình bày về nhuyễn thể với Hội hóa học Mỹ năm 2005.
Điều quan trọng là nhóm nghiên cứu chỉ nói đến vẹm (mussels). Trong một số loài vẹm mà họ tìm thấy loại acid amin có tên là D-Aspartic có tác dụng làm tăng mức độ hormone tình dục ở chuột thí nghiệm. Nhưng họ không nói điều này là đúng với hàu – con nhuyễn thể nổi tiếng là thức ăn aphrosidiac từ cổ kim. Nhưng chỉ cần từ nhuyễn thể cũng đủ trở thành câu chuyện hay cho báo chí câu view khi công bố “hàu sống thực sự là một loại thuốc kích thích tình dục, các nhà khoa học nói!”
Tôi đi tìm con mussel mà các từ điển tiếng Việt dịch là con vẹm, con trai ở chợ Rạch Ông, một ngôi chợ có thể nói lớn nhứt Sài Gòn, lớn hơn cả chợ Bàn Cờ. Nó còn đặc biệt hơn chợ Bàn Cờ ở chỗ “drive in and take away”, nghĩa là người đi chợ không thèm gởi xe gắn máy như ở Bàn Cờ mà lái xe vào các con hẻm bao quanh chợ mua sắm rồi đem đi. Đi bộ mà đến chợ thì nên đi trong nhà lồng chợ, đi trong hẻm sẽ bị xe gắn máy “tin tin” liên tục.
Trong khi đi tôi nhớ đến những con vẹm cờ mà có lần đi chơi ở “đảo Đài Loan” dưới Thốt Nốt tôi được dịp lội nước sông Hậu Giang để mò bắt. Sở dĩ cù lao Tân Lộc có tên là “đảo Đài Loan” vì có một thời xứ này chuyên gã con gái cho đàn ông Đài Loan. Nhưng Tân Lộc không khá lên từ vụ xuất khẩu cô dâu, mà khá lên từ nội lực những vườn cây ăn trái, những lò bánh tráng khi chính sách mở cửa, du lịch phát triển.
Ông bạn nuôi cá bè trên sông Hậu Giang mời tôi ngủ lại bè cá một đêm để cảm nhận điểm du lịch mà ông tính mở. Gần trưa, nước xuống, ông lấy ca-nô đưa chúng tôi đi đến mé cuối đảo Tân Lộc, chỗ nước cạn để mò vẹm. Bạn chỉ cần dậm chân xuống bùn nghe cộm là thò tay xuống bắt lên con vẹm. Loài nhuyễn thể này có bộ vỏ hai mảnh mọc thêm một hình tam giác nhỏ nên có tên là vẹm cờ. Người miền Tây đọc là “dẹm cờ”. Ông bạn chủ bè lại bị vợ kèm không vùng vẫy nổi nên ông được chúng tôi đặt biệt danh là “dẹm cờ” từ đó.
Chợ Rạch Ông trong hẻm sát bên nhà lồng chợ chỉ có sạp đầu hẻm có hai mâm chem chép – một loại vẹm mà người miền Nam khoái khẩu. Một mâm chem chép nhỏ và một mâm chem chép cồ. “Cồ” ở miền Nam không có nghĩa là giống đực mà ý nói là con to. Chem chép nhỏ 110,000 đồng/ký so với chem chép cồ 130,000, so với nghêu, sò lá lúc này chỉ 40-50,000 đồng/ký.
Chem chép/vẹm có loại ở nước ngọt và loại ở nước mặn. Bán ở chợ vào cuối Tháng Tám này có lẽ là chem chép nước mặn. Chem chép nước ngọt chỉ vượng lên vào mùa nghỉ hè. Nên có một đồng nghiệp giựt tựa bài báo là “Chem chép không… nghỉ hè”. Loài nhuyễn thể này như đã nói về vẹm cờ, chúng rúc xuống bùn mà chỉ cần thủy triều xuống, dậm chân thấy cộm là bắt được. Nước cạn những ngày thủy triều rút trơ bãi ở những vùng biển rừng ngập mặn, người đi bắt chem chép nhìn hang chúng như cái khe sau đít con heo ống là thò tay bắt lên.
Giá mắc hơn nghêu, sò, nên chem chép đương nhiên ngon hơn. Một buổi sáng cuối Tháng Tám, tôi mua chem chép về nướng mỡ hành. Thịt chem chép có chỗ mềm có chỗ giòn sựt. Mỡ hành giúp cho chúng thơm, béo, chấm mù tạt xì dầu chanh tạo thêm độ nồng, chua, ngọt hơn. Sau khi hấp cho chem chép vừa hơi há miệng, bắc nồi xuống, tách bỏ một vỏ, phết mỡ hành và cho vào lò nướng điện.
Phát hiện của nhóm GS. Fisher là về acid D-Aspartic trong chem chép/vẹm. Báo chí lại lái sang hàu cũng là một loài nhuyễn thể được cổ vũ là món ăn aphrodisiac xưa nay để củng cố thêm niềm tin cho quý ông. Hiện nay loại acid này có tác dụng tăng thêm testosterone ở người trưởng thành và trung niên. Các thử nghiệm không thấy nhắc đến người già. Một số thử nghiệm cũng xác định là acid này còn có tác dụng nâng cao chất lượng của tinh trùng giúp cho những quý ông hiếm muộn kiếm thêm vài mụn con.
Chuyện ăn hàu khiến cho người ta nhớ đến nhân vật Giacomo Casanova. Báo The New York Times viết: Giacomo Casanova, người Venice thế kỷ 18, được cho là đã ăn hàng chục con hàu cùng một lúc để kích thích hứng tình trước những cuộc hẹn hò huyền thoại của ông ta. Và một số nền văn hóa cổ đại cho rằng hàu giống yoni, khiến họ tin rằng chúng truyền sức mạnh tình dục. Thậm chí trên trang Facebook của The Oyster Bar còn ba xạo: “Giacomo Casanova viết trong cuốn hồi ký nổi tiếng thế kỷ 18 của mình, ‘Chuyện đời tôi’ rằng ông ăn 50 con hàu mỗi sáng để giúp tăng cường libido và khả năng lên giường với 200 phụ nữ.”
Tôi phải lục tìm hồi ký của Giacomo Casanova và dùng từ khóa oyster, mới biết cha này hay ăn hàu. Nhưng lần ăn 50 con hàu vào buổi tối cùng với hai chai vang sủi bọt, rồi ăn thêm 50 con nữa, ông ta chẳng lên giường với ai. Suốt cuốn sách cho thấy ông ta thường xuyên ăn hàu như một món khoái khẩu. Còn việc womanizing của ông lại là chuyện khác.
Cho hay món chem chép nướng mỡ hành của tôi cũng chỉ là để cùng bạn bè đưa cay vài xị, tán dóc nhăng cuội, chớ không cốt thử xem acid D-Aspartic vu vơ gì cả, vì người còn lâu mới là… chuột, trừ phi ta có chức có quyền để làm cho chuột sa hũ nếp.
