Tổng thống Joe Biden có kế hoạch đề cử nhà ngoại giao kỳ cựu Nicholas Burns làm Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc; hãng tin Reuters dẫn nguồn tin từ Tòa Bạch Ốc hôm nay Thứ Sáu 20 Tháng Tám và bình luận có thể ông Biden muốn có một nhà ngoại giao giữ vai trò trung tâm trong mối quan hệ đang ngày càng lạnh nhạt giữa hai đối thủ cạnh tranh toàn cầu.
Ông Burns, một nhà ngoại giao đã nghỉ hưu, từng giữ chức thứ trưởng ngoại giao Mỹ từ năm 2005 đến năm 2008 trong chính quyền của cựu Tổng thống George W. Bush. Các đại sứ Mỹ tại Trung Quốc trước đây thường là chính trị gia, không phải là những nhà ngoại giao chuyên nghiệp và dày dạn kinh nghiệm.
Nếu được Thượng viện chuẩn thuận, ông Burns sẽ đến Bắc Kinh, ngồi vào vị trí bỏ trống từ Tháng Mười năm ngoái sau khi cựu đặc phái viên của Tổng thống Donald Trump tại Trung Quốc, ông Terry Branstad, từ chức.
Mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đang ở mức thấp nhất trong nhiều thập niên; hai nước mâu thuẫn với nhau về hàng loạt vấn đề, từ thương mại, công nghệ, coronavirus, Đài Loan, các hoạt động quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông. Hai bên tố cáo lẫn nhau có hành vi cố ý khiêu khích.
Một vấn đề đau đầu mới mà ông Burns sẽ phải đối phó là sự sụp đổ của Afghanistan và cuộc di tản hỗn loạn của Hoa Kỳ khỏi Kabul, đặt ra câu hỏi về khả năng của chính quyền Biden trong việc nhanh chóng chuyển trọng tâm sang khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương và chống lại Trung Quốc.
Trung Quốc chưa chính thức công nhận Taliban là nhà cầm quyền mới của Afghanistan, nhưng Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị hồi tháng trước đã tiếp đón giáo sĩ Hồi giáo Baradar, phụ trách chính trị của Taliban, và nói rằng thế giới nên hướng dẫn và hỗ trợ đất nước này chuyển sang một chính phủ mới thay vì gây thêm áp lực.
Ông Burns cho biết ông muốn được quay trở lại hoạt động công ích, nếu được Thượng viện chuẩn thuận, và ông sẽ làm việc về “cuộc cạnh tranh chiến lược giữa Hoa Kỳ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, cũng như những thách thức khó khăn và phức tạp khác mà chúng ta phải đối mặt tại thời điểm quan trọng này trong mối quan hệ của hai nước.”
Mặc dù Burns không được coi là một chuyên gia về chính sách Trung Quốc giống như bốn đại sứ Hoa Kỳ tại Bắc Kinh trước đây, nhưng ông có quan hệ mật thiết với Tổng thống Biden, từng là cố vấn cho chiến dịch tranh cử của ông Biden và đã làm việc chặt chẽ trong nhiều năm với một số cố vấn đáng tin cậy nhất của tổng thống, bao gồm cả Ngoại trưởng Antony Blinken.
Cựu Tổng thống đảng Cộng Hòa George W. Bush đã bổ nhiệm ông Burns làm thứ trưởng phụ trách các vấn đề chính trị của Bộ Ngoại giao, là quan chức cao cấp thứ ba của bộ này, chịu trách nhiệm các vấn đề toàn cầu.
Evan Medeiros, một chuyên gia về châu Á trong chính quyền Obama hiện đang giảng dạy tại Đại học Georgetown, cho biết sự lựa chọn ông Burns cho thấy Tổng thống Biden đang tìm kiếm một phương thức giao tiếp mới với Bắc Kinh vào thời điểm các cuộc đối thoại cấp cao thường xuyên bị tắc nghẽn và sự cạnh tranh ý thức hệ ngày càng tăng. “Cái mà chúng ta cần là người làm việc chứ không phải làm kiểng. Chúng ta cần một đại sứ đóng vai trò quan trọng trong mối quan hệ và là người hiểu biết chính trị cường quốc,” ông Medeiros nói.
Chính quyền Biden tỏ ra miễn cưỡng trong việc quay trở lại đối thoại cấp cao thường xuyên mà Bắc Kinh mong muốn, do vậy, theo một số nhà phân tích, có khả năng đại sứ sẽ đảm nhận vai trò nòng cốt. “Đại sứ Hoa Kỳ tại Bắc Kinh có thể giữ vai trò vừa là người đưa tin vừa là người phản hồi ý kiến của các quan chức Trung Quốc,” ông James Green, một cựu quan chức Mỹ từng phục vụ tại Đại sứ quán Mỹ ở Bắc Kinh, nhận xét.
Ông nói rằng chính quyền Biden sẽ được hưởng lợi từ “sự hiểu biết sâu sắc bộ máy chính sách đối ngoại” của Burns cũng như “thông điệp rõ ràng” với Bắc Kinh khi ông này giữ chức phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ vào giữa những năm 1990. Đại sứ mới của Trung Quốc tại Hoa Kỳ, ông Tần Cương (Qin Gang) cũng xuất thân là phát ngôn viên Bộ Ngoại giao tại Bắc Kinh.
Ông Burns cũng từng là đại sứ Hoa Kỳ tại NATO và Hy Lạp. Sau khi nghỉ việc tại Bộ Ngoại giao, ông làm việc với Cohen Group, một công ty tư vấn ở Washington, và trở thành một giáo sư tại Trường Chính sách Công Kennedy thuộc Đại học Harvard.
Tòa Bạch Ốc hôm Thứ Sáu cũng thông báo ý định của Tổng thống Biden đề cử ông Rahm Emanuel, một cựu nghị sĩ Hoa Kỳ, từng là Chánh văn phòng cho cựu Tổng thống Barack Obama và là Thị trưởng Chicago, làm đại sứ tại Nhật Bản, một đồng minh của Hoa Kỳ đang ngày càng mâu thuẫn với Trung Quốc.
Đọc thêm:
