Công ty Berkshire Hathaway đã làm mưa làm gió trên thị trường chứng khoán suốt 58 năm qua, từ khi tỷ phú Warren Buffett nắm quyền kiểm soát. Trong thời gian dài này, ông có khoảng 12 quyết định sáng chói, bình quân năm năm một lần, để luôn giữ công ty ở đỉnh vinh quang. Số 5 là con số đặc biệt trong sự nghiệp Buffett.
12 quyết định tuyệt vời giúp xóa hết các sai lầm
Một trong những người thành công nhất trong lịch sử tư bản thời hiện đại đã làm một điều khác thường khi ông vừa đề xuất một lý thuyết cho sự thành công của chính mình. Bức thư ngỏ hàng năm của Warren Buffett gửi cho các cổ đông của Berkshire Hathaway là cơ hội để ông nhìn lại một năm trước đó. Năm nay, ông ngẫm nghĩ xa hơn về 58 năm đã qua và tổng kết sự thành công vượt bực của công ty mình bằng hai con số.
Đầu tiên ông nhắc lại lợi nhuận của Berkshire trong khoảng thời gian đó: tăng đến 3,787,464%! Con số thứ hai nhỏ hơn nhưng không kém phần… kinh ngạc. Đó là số 5! Buffett, 92 tuổi, viết: “Kết quả khả quan của công ty chúng tôi là sản phẩm của khoảng hơn một chục quyết định đúng lúc đúng thời điểm. Cứ năm năm mới có một quyết định như thế”.
Và năm năm một lần lại có thêm những gương mặt mặt cười cho các cổ đông kể từ khi Buffett nắm quyền kiểm soát Berkshire. Ông đưa ra nhiều quyết định nhưng chỉ có một số lượng nhỏ 12 quyết định tạo ra lượng hiệu quả khổng lồ. Buffett muốn gởi gấm một điều: Thành công phi thường không phải là tất cả quyết định đưa ra đều đúng mà có một số quyết định giữ vai trò quan trọng nhất đối với sinh mạng và sự phát triển của công ty.
Trên thực tế, chính Buffett thú nhận hầu hết các khoản đầu tư của ông đều ở mức cận biên hoặc kém hơn “tầm thường”. Nhưng chính các quyết định thực sự đúng đắn cứ sau năm năm lại có một lần đã giúp hoá giải tất cả các va vấp và đầy mức lợi nhuận lên con số khủng khiếp: 3.787,464%! Chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Berkshire viết trong thư ngỏ:
“Cỏ dại sẽ héo tàn khi hoa nở. Theo thời gian, chỉ cần một vài quyết định chiến thắng là chúng ta có thể làm nên điều kỳ diệu. Và thật thú vị khi được đưa ra quyết định từ lúc tuổi trẻ và cứ như thế đến những năm 90 của đời mình để được nhìn lại!”.
Các cổ đông chờ quyết định của Buffett và tò mò xem nó được thực hiện thế nào dù bản thân biết là không thể bắt chước được. Những bức thư ngỏ gửi các nhà đầu tư của Buffett luôn sâu sắc với những bài học và lời khuyên. Khôn ngoan, đơn giản và khiêm tốn. Ông xem trọng cả các quyết định thất bại lẫn thành công.
Hầu hết các nhà đầu tư bị thất bại trên thị trường chứng khoán chỉ muốn quên đi quyết định sai lầm của mình, nhưng Buffett thoải mái hơn nhiều khi nhắc nhở những người tin vào ông về những sai lầm ông gặp phải, thậm chí mổ xẻ nó thay vì quên đi như một nỗi đau. Khi giải thích về thành công phi thường của mình, Buffett thường làm nhẹ nó đi để người nghe thấy bình thường và tin là mình có thể làm được.
Ông tìm kiếm các cơ hội tại các công ty lớn được định giá hợp lý do những con người trung thực quản lý, có lợi thế cạnh tranh trên thị trường trong các lĩnh vực dễ hiểu, lâu dài và hấp dẫn của nền kinh tế. Buffett không tin vào điều kỳ diệu của may rủi và thường nói mình là người may mắn được sống ở Hoa Kỳ để thực hiện các ý tưởng và nếu thất bại vẫn còn cơ hội rút kinh nghiệm để thành công. Ông khuyên các nhà đầu tư hãy tưởng tượng được giao một tấm thẻ đục lỗ có 20 ô đại diện cho tổng số khoản (danh mục) đầu tư quan trọng mà mình có thể thực hiện trong suốt cuộc đời mình.
“Nếu biết rằng bạn chỉ có 20 ô giới hạn, bạn sẽ tối đa hóa thành công cho từng ô một. Bạn sẽ kiên nhẫn, chọn lọc và hành động dựa trên niềm tin mạnh mẽ nhất để chiến thắng. Tấm thẻ giới hạn 20 ô là một mô hình hữu ích để chúng ta suy nghĩ khi đưa ra bất kỳ loại quyết định nào” – Buffett viết trong thư ngỏ 2023. Nhưng ông mới dùng đến 12 trong 20 ô giới hạn.
Từ tình yêu kinh doanh đầu tiên đến nghệ thuật đầu tư vào con người
Vậy đâu là những quyết định trong hàng chục quyết định mang tính sống còn của Buffett? Nhà đầu tư tỷ phú chỉ đề cập trong thư vài khoản đầu tư thành công nhất của mình, từ việc mua cổ phiếu của Coke và American Express cho đến việc tìm một đối tác kinh doanh xuất sắc như Charlie Munger. Ông không liệt kê tất cả mà để cho các nhà nghiên cứu về mình suy đoán phần còn lại.
Cách các cổ đông của Berkshire tranh luận về những quyết định tốt nhất của ông nghe giống như những người hâm mộ ca sĩ Taylor Swift thảo luận về những bản hit hay nhất của cô. Trong 12 quyết định đúng, có khoản đầu tư $1.3 tỷ vào Amex (nay trị giá của nó là $23 tỷ) và đầu tư $1,3 tỷ vào Coke (nay trị giá của nó là $25 tỷ). Ngoài ra còn thỏa thuận mua công ty bảo hiểm National Indemnity vào năm 1967, tạo cho Berkshire một bước nhảy vọt mới và tiền đổ thêm vào.
Năm năm sau, thương vụ See’s Candies có giá $25 triệu đã tạo ra hơn $2 tỷ. Rồi một thỏa thuận năm 1999 mua và thành lập công ty năng lượng Berkshire Hathaway Energy có doanh thu khổng lồ với giám đốc điều hành mới Greg Abel do Buffett chỉ định. Giáo sư David Kass thuộc khoa tài chính tại trường kinh doanh của Đại học Maryland kể thêm công ty đường sắt Burlington Northern và công ty sản xuất dao cạo râu Gillette.
Thật khó để đưa ra con số chính xác về giá trị của các thương vụ mua lại thành công nhưng tất cả đều thể hiện khả năng “đánh hơi” đặc biệt của Buffett. Nhưng được Buffett nói đến nhiều nhất trong danh sách đầu tư là khoản đầu tư mà ông gọi là “tình yêu kinh doanh đầu tiên” (first business love) của mình. “Mối tình lãng mạn” này bắt đầu vào năm 1951, khi Buffett còn là sinh viên và bị ám ảnh bởi “người anh hùng thông thái” của mình, giáo sư Benjamin Graham, chủ tịch của công ty bảo hiểm Geico.
Ông lên tàu từ New York đến Washington để tham quan trụ sở công ty. Buffett đến vào sáng thứ Bảy, phát hiện ra nhân viên của Geico không có thói quen làm việc vào ngày này trong tuần. Cuối cùng, một người bảo vệ nghe tiếng đập cửa của ông. Không chỉ để khách vào trong mà ông ta còn giới thiệu ông với một người khác trong văn phòng, Benjamin Graham. Đó là cách mà chàng sinh viên trẻ được một CEO thuyết giảng về lợi ích của kinh doanh bảo hiểm. Lòng tốt của người bảo vệ đã thay đổi hướng kinh doanh của Buffett và khoản đầu tư của ông vào Geico là khởi đầu cho niềm đam mê suốt đời với bảo hiểm.
Khi Buffett mua được National Indemnity (một trong những thương vụ đáng nhớ trong sự nghiệp của ông), quá trình mua cũng khác thường. Sau khi nghe một người bạn nói công ty đang được rao bán, ông viết một hợp đồng dài hai trang để mua nó. Thỏa thuận được chốt trong 15 phút! “Đó là một trong những quyết định phân bổ vốn đầu tư tốt nhất trong lịch sử – Lawrence Cunningham, tác giả cuốn The Essays of Warren Buffett nhận định – Và nó là hình ảnh thu nhỏ của Buffett”.
Vụ cá cược khổng lồ của Buffett vào ngân hàng Bank of America năm 2011 là một vở kịch kinh điển khác của tỷ phú này và tiết lộ phần nào cách bộ não của ông làm việc. Chính “lòng tham trỗi dậy khi những người khác sợ hãi” đã giúp ông có được một hợp đồng “hời” với những điều kiện cực kỳ có lợi cho mình. Buffett quyết định mua $5 tỷ cổ phiếu ưu đãi của ngân hàng kèm quyền mua 700 triệu cổ phiếu phổ thông bất cứ lúc nào ông muốn trong 10 năm tiếp theo với giá hời $7.14.
Sau khi ông sử dụng các ưu đãi này và trở thành cổ đông lớn nhất của ngân hàng, cổ phiếu Bank of America vọt lên $24.32 và hiện nay nó vẫn ở mức khoảng $28. “Chủ nghĩa cơ hội có tính toán” của Buffett được đền đáp xứng đáng. Ông cũng rất giỏi trong việc nhận thức được mình… không giỏi ở điểm nào. Nhiều quyết định đầu tư tốt nhất trong sự nghiệp của Buffett không phải đầu tư vào công ty mà đầu tư vào con người. Năm 1985, ông thuê chuyên gia bảo hiểm Ajit Jain, người ông tình cờ gặp vào một ngày cuối tuần. Sau này, đối tác Munger của ông đánh giá “đây là khoản đầu tư tốt nhất mà Berkshire từng thực hiện” – Wall Street Journal thuật.
Việc Berkshire mua lại Apple với giá chiết khấu vào năm 2016 cũng không phải là ý tưởng của Buffett mà của người khác vì ông không thích đầu tư vào các công ty công nghệ, đặc biệt là Apple. Nhưng chính một trong những cấp phó của ông đã đặt cược vào giá trị lâu dài và triển vọng kinh tế béo bở của công ty giàu nhất thế giới. Buffett nhanh chóng làm theo lời khuyên của họ, mua thêm cổ phiếu Apple và đổi chiếc điện thoại nắp gập của mình lấy một chiếc iPhone mới.
Nay, số cổ phần ban đầu trị giá $1 tỷ của Berkshire trong Apple đã tăng vọt lên hơn $150 tỷ và chiếm vị trí đầu về giá trị trong danh sách đầu tư của Berkshire. Hai ví dụ trên cho thấy ông đã đầu tư vào đúng người và họ đã thực hiện một khoản đầu tư tuyệt vời mà ông sẽ không tự mình thực hiện nếu không có họ. Một quyết định tốt về nhân sự đã dẫn đến một quyết định tốt khác về tài chính.
