Đã có nhiều phỏng đoán về nhân vật sẽ kế vị Chủ tịch Bắc Hàn Kim Jong-un, cai trị một đất nước 30 triệu dân nghèo nhưng có đầu đạn nguyên tử và hỏa tiễn liên lục địa, nếu thông tin ông này đang nguy kịch là xác thực.
Hiện có nhiều lời đồn đại không thể kiểm chứng về số phận của Chủ tịch Bắc Hàn Kim Jong-un, có thể ông này đã chết hoặc đang thập tử nhất sinh sau khi không thấy ông xuất hiện trước công chúng trong gần nửa tháng qua, không tham dự một sự kiện quan trọng bậc nhất nước này là lễ sinh nhật cố Chủ tịch Kim Nhật Thành (Kim Il-sung) – người sáng lập nhà nước Bắc Hàn và cũng là ông nội của lãnh tụ Kim đương nhiệm.
Ông Kim còn sống, nguy kịch hay đã chết?
Hôm nay thứ Bảy, hãng tin Bloomberg dẫn nguồn từ tổ chức “38 độ vĩ Bắc” chuyên theo dõi tình hình Bắc Hàn, nói hình ảnh vệ tinh cho thấy đoàn tàu lửa đặc biệt của Chủ tịch Kim Jong-un mấy hôm rồi đã đậu tại nhà ga Wonsan, gần khu nghỉ dưỡng của gia đình họ Kim trên bờ biển phía Đông, cách thủ đô Bình Nhưỡng khoảng 143 dặm (230 km). Theo nguồn tin, đoàn tàu đã đến khu nghỉ dưỡng đặc biệt này vào ngày 21-04 và đến 25-04 vẫn còn đậu tại đó trong khu vực dành riêng cho nó.
Trước đó, hôm thứ Sáu, hãng Reuters đưa tin một đoàn cán bộ cao cấp, gồm nhiều chuyên gia y tế, Trung Quốc đã đến Bình Nhưỡng hôm thứ Năm. Hãng tin nói họ không thể xác định mục đích của đoàn cán bộ Trung Quốc có liên quan tới sức khỏe ông Kim Jong-un hay không, các báo cáo tình báo của Nam Hàn và Mỹ cũng hoài nghi thông tin ông Kim đã chết hay nguy kịch.
Tuy nhiên, nếu tin đồn ông Kim đã “hưởng dương 36 tuổi” do bị nhồi máu cơ tim và cuộc giải phẫu tim không thành công là đúng với một người nghiện thuốc lá nặng lại bị bệnh béo phì thì câu hỏi đặt ra “ai sẽ là người kế vị ông Kim” lãnh đạo một quốc gia gần như biệt lập với thế giới bên ngoài, cùng khổ và áp bức khét tiếng. Câu hỏi này không chỉ quan trọng với tương lai của đất nước Bắc Hàn mà còn có ảnh hưởng địa chính trị sâu rộng tới tình hình bán đảo Triều Tiên, thậm chí toàn thế giới bởi vì người kế vị đó sẽ nắm chìa khóa kho đầu đạn nguyên tử và hỏa tiễn đạn đạo đã được Kim Jong Un tích cóp suốt thập niên qua.
Ba đời lãnh tụ
Danh xưng là cộng sản nhưng Bắc Hàn theo chế độ phong kiến cha truyền con nối. Người lập ra nhà nước Bắc Hàn và làm chủ tịch đầu tiên của nhà nước ấy, ông Kim Il-sung (Kim Nhật Thành), truyền ngôi cho con trai là Kim Chính Nhật (Kim Jong-il), rồi ông Kim Jong-il lại truyền cho con trai là Kim Chính Ân, tức Kim Jong-un.
Nếu Kim Jong-un chết, chuỗi “truyền ngôi” đó có thể bị đứt quãng bởi vì ông ta còn trẻ, con cái hãy còn ở tuổi vị thành niên. Kim Jong-un được biết đã lập gia đình năm 2009 với cô ca sĩ Ri Sol-ju và sinh con đầu lòng năm 2010, đặt tên là Kim Ju-ae. Việc đưa một đứa trẻ con 10 tuổi lên nắm quyền lãnh đạo một đất nước là chuyện không hiếm dưới thời phong kiến Trung cổ, nhưng ở thế kỷ này, việc đó khó mà được các trưởng lão trong đảng Lao động Triều Tiên chấp nhận.
Lãnh tụ đời thứ hai của Bắc Hàn, Kim Jong-il, có ba người con trai và một con gái; Kim Jong-un (sinh 1984) là con trai nhỏ nhất nhưng được ưu ái cho nối ngôi; hai người anh đều bị thất sủng. Anh cùng cha khác mẹ với Kim Jong-un là Kim Jong-nam đã bị ám sát năm 2017 ở phi trường Kuala Lumpur, Malaysia được cho là do mật vụ Bắc Hàn thực hiện theo lệnh Kim Jong-un vì Kim Jong-un không muốn có người cạnh tranh chiếc ghế quyền lực.
Anh ruột của Kim là Kim Jong-chol thì sống ẩn dật ở Bình Nhưỡng, không tham gia chính trị mà chỉ mê âm nhạc, bản thân là một tay chơi guitar cổ điển có tài. Sinh thời, Kim Jong-il thường chê cậu con trai giữa là “yểu điệu như con gái, thế là không tốt”, theo lời Kenji Fujimoto, đầu bếp sushi riêng của Kim Jong-il. Tháng 06-2009, hai năm trước ngày qua đời, Kim Jong-il quyết định con trai út Kim Jong-un sẽ là người kế vị, và con đường quyền lực của Kim Jong-chol chấm dứt, anh này quay lại với cây đàn guitar của mình và không được ai chú ý nữa.
Theo truyền thống “nhất nam viết hữu” của Khổng giáo thì gia tộc họ Kim không còn con trai lớn để nối ngôi chúa tể Bắc Hàn nếu tin Kim Jong-un qua đời là thật.
Kim Yo-jong hay Ivanka của Bắc Hàn
Khả năng kế vị chỉ còn có thể trông vào cô em gái út Kim Yo-jong, sinh năm 1988. Khả năng đó càng dễ thành hiện thực khi trong vài năm gần đây, Kim Yo-jong đã được anh trai-lãnh tụ liên tục đề bạt lên những chức vụ cao trong đảng Lao động Triều Tiên và chính phủ Bắc Hàn, thậm chí được coi là nhân vật số hai của chế độ, là người duy nhất được Kim Jong-un tin cậy.
Ông Robert Collins, nhà phân tích thuộc Hội đồng Nhân quyền Bắc Hàn, trong một báo cáo về cơ cấu quyền lực của đất nước biệt lập này nhận xét, “Kim Yo-jong được cán bộ đảng vừa sợ hãi vừa kính nể”.
Kim Yo-jong xuất hiện trên sân khấu chính trị Bắc Hàn từ năm 2014, tức ba năm sau khi Kim Jong-un lên cầm quyền sau cái chết của cha là Kim Jong Il. Mùa thu năm 2014, khi Kim Jong-un bị đau ốm và không xuất hiện trước công chúng trong sáu tuần lễ. Kim Yo-jong được biết đã thay anh điều hành công việc của chính phủ và đảng; dù chức vụ chính thức của cô không phải là cao nhất; cô chỉ là ủy viên phụ trách công tác tuyên truyền, giáo dục tương đương với một bộ trưởng trong chính phủ (Kim Yo-jong mới được đưa vào ủy viên dự khuyết Bộ Chính trị đảng Lao động Triều tiên đầu tháng này).
Từ đó cô thường xuyên xuất hiện trước công chúng, có khi cùng với anh trai, có khi dẫn đầu các đoàn quan chức cấp cao của chế độ. Tại Đại hội thể thao Olympics ở Pyeongchang, Nam Hàn năm 2018, Kim Yo-jong dẫn đầu đoàn đại biểu Bắc Hàn và ngồi cạnh Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence trên lễ đài lễ khai mạc Thế vận hội. Đầu năm 2019, cô có mặt bên cạnh Kim Jong-un trong buổi hội đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Với tư cách người phụ trách bộ máy tuyên truyền của Bắc Hàn, Kim Yo-jong thường xuyên công bố những quyết định của lãnh đạo nước này về vũ khí nguyên tử, hỏa tiễn đạn đạo và quan hệ với chính phủ Nam Hàn. Lời lẽ của cô Kim Yo-jong, dù đàn bà con gái, cũng sắt máu không kém những tên diều hâu nam giới trong chính phủ xứ này. Mới đây, cô gọi chính phủ Nam Hàn là “con chó dại sủa càn” khi Seoul lên tiếng phản đối Bắc Hàn tập trận bắn đạn thật ở vùng biển giáp ranh hai nước, theo báo The Guardian.
Được gọi là “Ivanka của Bắc Hàn”, Kim Yo-jong “là một người khôn ngoan, tính toán và không ai biết trong những năm làm việc trong bóng tối cô ta đã tích cóp được quyền lực tới mức nào,” chuyên gia về Bắc Hàn Bruce Bennett nói với báo Daily Beast.
Kết thúc triều nhà Kim?
Một nhà phân tích chính trị nói với hãng tin AP: “Trong giới tinh hoa quyền lực của Bắc Hàn, Kim Yo-jong có cơ hội cao nhất để kế thừa quyền lực và tôi nghĩ khả năng đó lên tới 90%”.
“Là con gái của Lãnh tụ tối cao (Kim Jong-il), Kim Yo-jong là một phần của ‘huyết thống Paektu’, mà hệ ý thức của gia tộc họ Kim coi là ‘giòng máu hoàng tộc’. Điều đó biện minh cho tính liên tục của sự cai trị của gia tộc họ Kim trong cơ cấu quyền lực Bắc Hàn,” ông Collins viết.
Tuy nhiên, truyền thống gia trưởng Bắc Hàn có thể là một trở ngại cho sự thăng tiến của Kim Yo-jong. Nếu một người con trai của Kim Jong-il, anh em của Kim Jong-un lên kế vị thì có thể không gây nhiều xáo trộn, nhưng một cô gái như Kim Yo-jong thì không phải là điều dễ chấp nhận ở một đất nước còn nặng về lễ giáo phong kiến như Bắc Hàn.
Ken Eom, một cựu sĩ quan quân đội Bắc Hàn đào thoát sang Nam Hàn, nhận định với báo Daily Beast rằng Kim Yo-jong “có quyền lực lớn, kiểm soát giới tinh hoa Bắc Hàn, nhưng nếu Kim Jong-un bị lật đổ hoặc bị chết, cô ta sẽ không thể giữ được quyền lực… Bắc Hàn không chấp nhận quyền lực của đàn bà… Điều đó có nghĩa là nếu Kim Jong-un chết, thì lập tức Kim Yo-jong cũng bị sa thải,” ông Eom nói.
Có nhiều khả năng là sau cái chết của Kim Jong-un, đảng Lao động Triều Tiên sẽ chuyển sang cơ chế lãnh đạo tập thể, trong đó ông Choe Ryong-hae, 70 tuổi, hiện là Chủ tịch Đoàn chủ tịch Hội đồng Nhân dân Tối cao (tức quốc hội) Triều Tiên kiêm Phó chủ tịch thứ nhất Hội đồng Nhà nước, sẽ giữ vị trí cao nhất và có tính chất danh dự trong một tập thể các quan chức của Bộ Chính trị đảng Lao động Triều Tiên. Và như thế, sự cai trị của triều đại họ Kim sẽ kết thúc.
Còn hiện thời thì Kim Yo-jong, cùng nhiều quan chức cao cấp của Bắc Hàn, đã có tên trong danh sách cấm vận của Hoa Kỳ, do những hành vi vi phạm nhân quyền của chế độ.
