Cựu Tổng thống Philippines Benigno “Noynoy” Aquino III đã qua đời vào sáng thứ Năm 24-06-2021 ở tuổi 61. Với người dân Việt Nam, Tổng thống Benigno là một “người hùng” đã dũng cảm chống lại mưu toan xâm chiếm Biển Đông của Trung Quốc và đưa Bắc Kinh ra trước tòa án quốc tế.
Bà Pinky Aquino-Abellada, em gái của cựu tổng thống, cho biết: “Với niềm tiếc thương sâu sắc, gia đình chúng tôi xác nhận anh trai của chúng tôi, Benigno ‘Noynoy’ S. Aquino III, đã qua đời một cách yên bình trong giấc ngủ”. Ông Benigno Aquino mất vì bệnh thận và biến chứng của bệnh tiểu đường sau khi được đưa vào Trung tâm Y tế Capitol ở Metro Manila vào sáng sớm ngày thứ Năm.
Ông Aquino là tổng thống của Philippines từ năm 2010 đến năm 2016, xuất thân trong một gia tộc chính trị ở tỉnh Tarlac, phía bắc Manila. Sinh ngày 8 tháng 2 năm 1960, ông là con trai duy nhất của hai trong số các biểu tượng dân chủ của đất nước – cha ông là cựu Thượng nghị sĩ Benigno Aquino Jr. (bị ám sát) và mẹ là cựu Tổng thống Corazon Aquino, người đã chống lại chế độ độc tài của Ferdinand Marcos trong những năm 1980.
Trong nhiệm kỳ của mình, cựu Tổng thống Aquino đã thực hiện chiến dịch thanh lọc một chính phủ đầy rẫy nạn tham nhũng và hối lộ. Ông đã dẫn dắt sáu năm tăng trưởng kinh tế và gia tăng đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Về chính sách đối ngoại, cựu Tổng thống Aquino ra sức củng cố quan hệ quốc phòng với Hoa Kỳ, ký kết Hiệp định Hợp tác Quốc phòng Tăng cường, cho phép quân đội Mỹ hiện diện trong thời gian dài hơn ở Philippines.
Đặc biệt năm 2013, chính quyền của Tổng thống Benigno Aquino đã kiện Trung Quốc ra tòa trọng tài của Liên Hiệp Quốc ở The Hague, Hòa Lan (Permanent Court of Arbitration, PCA) về tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông – một vụ tranh tụng pháp lý gây chấn động khu vực. Tòa trọng tài quốc tế PCA đã tuyên bố Manila thắng kiện ngày 14-07-2016, tuyên bố các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông là bất hợp pháp. Phán quyết của PCA được đưa ra khoảng một tuần sau khi Aquino mãn nhiệm kỳ tổng thống, nhưng sau đó bị Tổng thống kế nhiệm Rodrigo Duterte coi thường.
Trong nhiệm kỳ của mình, Tổng thống Aquino phải đối mặt với những lời chỉ trích về cách ứng phó của chính phủ với siêu bão Hải Yến (Haiyan), khiến hàng nghìn người thiệt mạng và tàn phá nhiều vùng ở miền trung Philippines. Các nhà phê bình cũng cáo buộc ông sử dụng quỹ của chính phủ để mua sự ủng hộ chính trị của các nhà lập pháp dù ông Aquino nói số tiền đó nhằm mục đích kích thích nền kinh tế.
Hiến pháp Philippines quy định một người chỉ có thể làm tổng thống một nhiệm kỳ sáu năm. Sau cuộc bầu cử năm 2016 mà ông Rodrigo Duterte thắng cử, ông Aquino rời khỏi sân khấu chính trị. Từ đó ông hiếm khi bình luận công khai về các chính sách gây tranh cãi của tổng thống mới, chẳng hạn như cuộc chiến ma túy tàn bạo hay sự chuyển hướng ngoại giao của Manila sang Trung Quốc.
Sau khi tin tức về sự qua đời của ông được loan tải hôm nay, các quan chức từ cả hai phía chính trị, đương quyền và đối lập, đều bày tỏ sự cảm thông và hoan nghênh những đóng góp của cựu Tổng thống Aquino.
Tổng thống Rodrigo Duterte tuyên bố: “Tất cả chúng ta hãy nhân cơ hội này để đoàn kết trong lời cầu nguyện và gạt bỏ những khác biệt khi chúng ta bày tỏ lòng kính trọng đối với một nhà lãnh đạo đã cống hiến hết mình để phục vụ người dân Philippines.” “Ký ức về ông ấy và di sản của gia đình ông ấy về việc cống hiến cuộc sống của họ cho sự nghiệp dân chủ sẽ mãi mãi khắc sâu trong trái tim chúng ta”, ông Duterte nói thêm.
Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana cho biết ông Aquino ủng hộ việc tăng cường khả năng quốc phòng và an ninh của quốc gia thông qua hiện đại hóa quân đội. “Với tư cách là tổng tư lệnh, ông ấy nhận ra tầm quan trọng của việc trang bị cho quân đội của chúng tôi để ứng phó tốt hơn với những thách thức an ninh đang bùng phát trong nước và trong khu vực”, ông Lorenzana nói trong một tuyên bố.
Phó Tổng thống Leni Robredo, một đồng minh của Aquino trong đảng Tự Do đối lập, gọi Aquino là “người liêm chính và danh dự, một người luôn đặt lợi ích của người dân lên hàng đầu.”
“Không có sự bóp méo lịch sử nào có thể thay đổi sự thật rằng: mọi quyết định của ông ấy đều hướng tới sự tốt đẹp hơn của người dân Philippines.” ông Robredo nói.
Ông John Law, Thường vụ Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Manila, cho biết: “Thay mặt Đại sứ quán Hoa Kỳ, tôi gửi lời chia buồn sâu sắc nhất tới gia đình và những người thân yêu của cựu Tổng thống Benigno Aquino III vào thời điểm đau lòng này. Chúng tôi rất đau buồn trước sự ra đi của Tổng thống Aquino và sẽ luôn biết ơn vì sự hợp tác của ông từng có với chúng tôi”.
Đọc thêm:
