Các nhà tài trợ quốc tế sẽ gặp nhau tại Geneva, Thụy Sĩ vào ngày mai Thứ Hai 13 Tháng Chín để thảo luận về việc cứu trợ nhân đạo cho Afghanistan dưới sự cai trị của Taliban, trong khi các nước láng giềng Trung Quốc và Pakistan đã nhanh chóng gửi hàng viện trợ và thảo luận về sự hỗ trợ Afghanistan trong tương lai.
Sau nhiều thập niên bị chiến tranh tàn phá, nền kinh tế của Afghanistan đang khủng hoảng trầm trọng và một thảm họa nhân đạo đang rình rập.
Tuy nhiên, Hoa Kỳ và các quốc gia phương Tây không muốn cung cấp tiền bạc và hàng hóa viện trợ cho Taliban cho đến khi phong trào chiến binh Hồi giáo này đưa ra bảo đảm sẽ duy trì nhân quyền, và đặc biệt là quyền của phụ nữ. Afghanistan có khoảng $10 tỷ gửi ở nước ngoài và số tiền này đã bị đóng băng.
Bà Deborah Lyons, Đại diện đặc biệt của Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc về Afghanistan, nói với Hội đồng Bảo an: “Mục đích dễ hiểu [của việc đóng băng] là giữ cho các khoản tiền này không rơi vào tay chính quyền thực tế của Taliban. Tuy nhiên, hậu quả không thể tránh khỏi sẽ là một vụ suy thoái kinh tế trầm trọng có thể khiến hàng triệu người rơi vào cảnh đói nghèo, có thể tạo ra một làn sóng người tị nạn từ Afghanistan, và thực sự khiến Afghanistan bị thụt lùi trong nhiều thế hệ.”
Một tác động khác có thể xảy ra là cuộc khủng hoảng kinh tế sẽ thúc đẩy Afghanistan xích lại gần các nước láng giềng và đồng minh thân cận như Pakistan và Trung Quốc – hai nước đã gửi hàng loạt máy bay tiếp tế tới Afghanistan. Bắc Kinh cũng đã báo hiệu rằng họ sẵn sàng tăng cường hợp tác với Taliban.
Tuần trước, Trung Quốc đã thông báo sẽ gửi thực phẩm và đồ y tế trị giá $31 triệu tới Afghanistan, một trong những cam kết viện trợ nước ngoài đầu tiên kể từ khi Taliban lên nắm quyền vào giữa tháng trước.
Cũng trong tuần trước, Pakistan đã gửi các hàng hóa thiết yếu như dầu ăn và dược phẩm cho chính quyền Kabul, trong khi ngoại trưởng nước này kêu gọi cộng đồng quốc tế hỗ trợ Afghanistan không có điều kiện và giải tỏa tài sản của Afghanistan ở nước ngoài.
***
Pakistan có quan hệ mật thiết với lực lượng Taliban và bị cáo buộc hỗ trợ tổ chức này chiến đấu chống lại chính phủ do Mỹ hậu thuẫn ở Kabul trong suốt 20 năm qua – lời cáo buộc mà Islamabad phủ nhận.
Trung Quốc, một đồng minh thân cận của Pakistan, cũng đã kết nối với Taliban, đã mời đại diện Taliban đến Trung Quốc đàm phán ngay cả trước khi lực lượng này chiếm được thủ đô Kabul. Một số nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh thèm khát sự giàu có về khoáng sản của đất nước này, bao gồm cả trữ lượng lớn chất lithium, một thành phần quan trọng để chế tạo bình điện cho xe điện.
Trung Quốc cũng muốn chính quyền Taliban giúp đỡ để ngăn chặn hoạt động quân sự của các nhóm Hồi giáo vũ trang chống chính quyền Bắc Kinh có thể tràn từ Afghanistan qua biên giới vào vùng Tân Cương.
Ngoài viện trợ nhân đạo, một số chuyên gia và quan chức trong khu vực cho rằng dự án Vành đai và Con đường (BRI) khổng lồ của Trung Quốc có thể mang lại cho Afghanistan khả năng kinh tế lâu dài. Bắc Kinh đã cam kết hơn $60 tỷ cho các dự án cơ sở hạ tầng ở Pakistan, phần lớn trong số là tiền cho vay; một khả năng mới là Afghanistan sẽ tham gia Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC), phần trung tâm của BRI.
Trung Quốc chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào về BRI nhưng Ngoại trưởng Vương Nghị cho biết Bắc Kinh sẵn sàng thảo luận về việc nối lại các chuyến tàu hàng Trung Quốc-Afghanistan và tạo điều kiện cho Afghanistan tương tác với thế giới bên ngoài, đặc biệt là khả năng tiếp cận các nguồn cung cấp nhân đạo.
Văn phòng đối ngoại của Pakistan và người phát ngôn của Taliban đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận. Các nhà lãnh đạo Taliban trong những tuần gần đây cho biết họ muốn có quan hệ tốt với Trung Quốc.
Một nguồn tin cấp cao của Taliban cho biết các cuộc thảo luận đã diễn ra với Trung Quốc tại Doha, Qatar về các cơ hội đầu tư có thể có. Nguồn tin cho biết Trung Quốc đặc biệt quan tâm đến khai thác mỏ nhưng bất kỳ hoạt động nào trong lĩnh vực này sẽ được đấu thầu rộng rãi. “Taliban hoan nghênh đầu tư nước ngoài sẽ mang lại lợi ích cho đất nước”, nguồn tin này nói.
Hai nguồn tin ở Afghanistan và Pakistan quen thuộc với vấn đề này cho biết Trung Quốc đã chủ động khuyến khích Afghanistan tham gia CPEC trong nhiều năm nhưng không thuyết phục được chính phủ tiền nhiệm được Mỹ hậu thuẫn ở Afghanistan. Taliban, với nhu cầu vực dậy nền kinh tế và muốn được quốc tế công nhận, có vẻ quan tâm hơn.
(theo Reuters)
Đọc thêm:
