Thật khó để mô tả nỗi bàng hoàng của thế giới nói chung và dân tộc Nhật Bản nói riêng sau sự kiện cựu Thủ tướng Shinzo Abe bị ám sát. Ông Joshua Walker, Chủ tịch, Tổng Giám đốc điều hành Hiệp hội Nhật bản có trụ sở ở Hoa Kỳ nói rằng nước Nhật của ông “vừa xảy ra một vụ ám sát theo kiểu John F. Kennedy” – tổng thống thứ 35 của Hoa Kỳ.
Hình ảnh ông Shinzo Abe ngã xuống trên đường phố giữa lúc đang vận động tranh cử cho đảng Dân chủ Tự do (LPD) đã gợi lại những phát súng nổ ra buổi trưa ngày 22 Tháng Mười Một năm 1963 tại Dallas, Texas, nhắm vào Tổng thống Hoa Kỳ thứ 35 John F. Kennedy. Ông được đưa vào bệnh viện và qua đời sau đó.
Hai vụ ám sát cách nhau 59 năm nhưng khá giống nhau về hình thức lẫn phản ứng của xã hội và thế giới. Tuy vậy, với thời gian điều hành đất nước lâu hơn John F. Kennedy, đưa kinh tế Nhật Bản vượt qua đống hoang tàn, kết nối, khẳng định vị trí địa chính trị của Nhật Bản với các quốc gia khác, thì ảnh hưởng của Shinzo Abe với thế giới còn là những di sản mang đậm sắc màu “Abe” ông để lại. Dân tộc và lãnh đạo các quốc gia khác nhắc đến Shinzo Abe là nhắc đến công trình viện trợ, những chiến lược mang tầm nhìn quốc tế, những quyết định táo bạo, bảo thủ nhưng phủ đậm tinh thần của xứ sở mặt trời mọc.
Nhiều quốc gia trên thế giới đã treo cờ rũ để tưởng nhớ và vinh danh cuộc đời cố Thủ tướng Shinzo Abe.
Một ngày sau khi ông nằm xuống, tạp chí Time dành hẳn trang bìa để vinh danh hình ảnh của Shinzo Abe. Đây là lần thứ tư, Shinzo Abe xuất hiện trang trọng trên trang bìa tạp chí Time. Lần đầu tiên là Tháng Chín năm 2006, trên phiên bản Time Châu Á, khi ông Abe trở thành thủ tướng Nhật trẻ tuổi nhất kể từ sau Thế chiến II. Lúc đó, tạp chí mô tả ông là “lãnh đạo kiên cường của một quốc gia đang hồi sinh.”
Thượng Nghị sĩ (TNS) Bill Haherty của Tennessee, người từng là đại sứ Hoa Kỳ ở Tokyo từ năm 2017 đến năm 2019 nói về Shinzo Abe: “Ông ấy là nhà lãnh đạo hiệu quả nhất trong lịch sử Nhật Bản. Tầm nhìn của ông ấy vẫn còn giá trị thực thi đến tận hôm nay.” Tầm nhìn TNS Haherty nhắc đến là vào năm 2015, ông Shinzo Abe đã làm nên lịch sử khi là thủ tướng Nhật đầu tiên có bài phát biểu trong phiên họp chung của Quốc hội Hoa Kỳ, nhận được nhiều lời khen ngợi từ các thành viên lưỡng đảng ở Washington, D.C.
Trong bài phát biểu lịch sử đó, Shinzo Abe đã cho Hoa Kỳ và thế giới thấy tinh thần “võ sĩ đạo” của dân tộc Nhật. Tại Capitol Hill năm đó, ông bày tỏ lòng tôn trọng đối với lịch sử chung 70 năm của hai quốc gia sau khi Thế chiến II kết thúc, nhưng đồng thời nhấn mạnh: “đến lúc Nhật Bản phải lật trang sử mới, hiện đại hoá mối quan hệ của đất nước trong thời kỳ hậu chiến. Tokyo quyết định nhận phần lớn trách nhiệm đối với hoà bình và ổn định thế giới.”
Câu nói thể hiện rõ tinh thần Abe trong bài phát biểu đó là: “Những kẻ cựu thù từng giao tranh ác liệt với nhau nay đã trở thành những đồng minh gắn kết tinh thần cùng nhau.”
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden cho biết ông “sững sờ và vô cùng đau buồn khi nhận tin người bạn Abe Shinzo bị ám sát. Ông ấy là người ủng hộ, bảo vệ tình bạn giữa hai nước.” Ông ra lệnh treo cờ rũ đến hết ngày 10 Tháng Bảy để vinh danh cố Thủ tướng Shinzo Abe.
Không chỉ riêng Hoa Kỳ, ông Dom Perrottet, Thủ hiến bang New South Wales, Australia, gọi ngày 8 Tháng Bảy là ngày “Nhật Bản mất đi một trong những nhà lãnh đạo xuất sắc nhất.” Thủ hiến Perrottet cho biết tối Thứ Bảy, 9 Tháng Bảy, kiến trúc nổi tiếng của Sydney – Sydney Opera House sẽ thắp sáng hai màu đỏ và trắng để vinh danh cuộc đời ông cố Thủ tướng Shinzo Abe. “New South Wales bên cạnh những người bạn Nhật Bản của chúng tôi,” ông Perrottet viết trên Twitter.
Đây là một trong những lần hiếm hoi, nếu không muốn nói là lần đầu tiên, Sydney Opera House – biểu tượng của Australia thắp sáng đèn trên kiến trúc vỏ sò để tưởng nhớ một nguyên thủ quốc gia vừa qua đời.
Thủ hiến bang Victoria, ông Dan Andrews cũng cho biết, Melbourne sẽ thắp sáng đèn vào tối Thứ Bảy để tưởng nhớ, tôn vinh cuộc đời Shinzo Abe.
Thủ tướng Úc ông Anthony Albanese gọi ông Abe là “một trong những người bạn thân nhất của nước Úc và là một người khổng lồ trên chính trường thế giới. Di sản của ông ấy là một trong những tác động toàn cầu và cũng là một di sản sâu đậm của nước Úc.”
Khi nhắc nhớ về Shinzo Abe, hầu hết các nhà lãnh đạo, nguyên thủ quốc gia trên thế giới đều nói về tài lãnh đạo của ông. Cũng như nhận định của Thủ hiến bang NSW, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron viết trên Twitter: “Nước Nhật đã mất đi một thủ tướng xuất sắc. Ông ấy đã cống hiến cả cuộc đời cho đất nước của ông ấy và tận lực vì sự ổn định của thế giới.”
Thủ tướng Justin Trudeau của Canada cũng nhìn nhận rằng, “thế giới đã mất đi một lãnh đạo có tầm nhìn vĩ đại và Canada đã mất đi một người bạn thân thiết.”
Quốc vương Abdullah II của Jordan cho biết ông bàng hoàng và đau buồn vì vụ ám sát. “Thế giới đã mất một nhà lãnh đạo vĩ đại. Quốc gia Jordan và tôi đã mất một người bạn thật sự.”
Tổng thống Nga Vladimir Putin gọi cái chết của ông Shinzo Abe là “một mất mát không thể thay thế được.”
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cho biết ông Shinzo Abe sẽ sống mãi với tinh thần tập thể và những cam kết của ông ấy đối với chủ nghĩa đa phương.
Thủ tướng Anh vừa từ nhiệm Boris Johnson nhắc đến khả năng lãnh đạo toàn cầu của người đồng cấp và nói rằng “đó là điều mọi người nhớ đến ông ấy.”
Đặc biệt, trong rất nhiều những lời tạm biệt, tưởng nhớ gửi đến cố Thủ tướng Shinzo Abe từ các quốc gia, không thể không nhắc đến Uỷ ban Olympic Quốc tế (International Olympic Committee – IOC). Trang olympics.com đổi sang hai màu đen trắng và trang trọng đăng hình ảnh ông Shinzo Abe ngay trang chủ. Ông Thomas Batch, Chủ tịch IOC cho biết “Nước Nhật đã mất một chính khách vĩ đại và IOC đã mất đi một người ủng hộ tuyệt vời, một người bạn thân thiết của Phong trào Olympic.”
“Chỉ có tầm nhìn, quyết tâm và sự tin tưởng tuyệt đối của ông ấy mới cho phép chúng tôi đưa ra quyết định chưa từng có trong tiền lệ là hoãn Thế vận hội Olympic 2020. Nếu không có Thủ tướng Shinzo Abe, những kỳ Thế vận hội này sẽ không bao giờ diễn ra. Giấc mơ Olympic của các vận động viên khắp thế giới mãi mãi không trở thành sự thật,” ông Thomas Batch viết trên trang chủ của IOC.
Lá cờ Olympic sẽ được treo rũ tại Olympic House ở Lausanne trong ba ngày. Đó là lời tạm biệt IOC gửi đến người đàn ông đã hoá trang thành nhân vật Super Mario tự hào giới thiệu Olympic Games Tokyo 2020 của nước Nhật đến với thế giới.
Hình ảnh từ các cơ quan truyền thông báo chí cho thấy từ đêm Thứ Sáu, rất nhiều người dân xứ Phù Tang đã đến nhà ga Yamato-Saidaiji, nơi ông Abe bị ám sát, cung kính đặt xuống những bó hoa tươi và quốc kỳ Nhật Bản. Họ cúi lạy từ biệt ông. Họ khóc trước sự ra đi của ông.
Mong muốn tham dự Thế vận hội Olympic Paris 2024 của cựu Thủ tướng Shinzo Abe đã không thành. Sáng Thứ Bảy, 9 Tháng Bảy, The Japan Times loan tin cả nước Nhật để tang ông. Linh cữu ông Shinzo Abe được đưa về tư gia ở Tokyo. Đài truyền hình NHK của Nhật Bản đưa tin, tang lễ diễn ra trong hai ngày, Thứ Hai và Thứ Ba, do người vợ góa của ông, bà Akie Abe tổ chức tại một ngôi đền ở Tokyo. Buổi lễ chỉ giới hạn thành viên trong gia đình và những người bạn thân với ông Shinzo Abe.
Thế giới chắc chắn sẽ còn nhắc đến cố Thủ tướng Shinzo Abe trong nhiều thập niên nữa. Tinh thần kiên cường, quyết đoán, đậm chất dân tộc của ông sẽ mãi mãi trong lòng người dân xứ Phù Tang, và các dân tộc khác. Câu nói từ giã chính trường của ông: “Tôi không thể để sức khoẻ không tốt của mình dẫn đến những quyết định chính trị sai lầm. Khi tôi không còn có thể đáp ứng được sự kỳ vọng của người Nhật, tôi quyết định không nên ở lại vị trí thủ tướng nữa. Do đó, tôi quyết định từ chức” lại chính là khao khát cháy bỏng của một dân tộc đang hoài mong về sự hưng thịnh và quyền phủ quyết. Một ước mơ xa tầm tay với!
__
Đọc thêm:
Thủ tướng Nhật Shinzo Abe và di sản
Cựu Thủ tướng Abe: “Nhật, Mỹ sẽ không để yên nếu Trung Quốc đánh Đài Loan”
