Đường đua xe hơi điện (EV) quả thật cực kỳ khốc liệt. Xa lộ thênh thang không đồng nghĩa với việc EV tha hồ xuất hiện chạy. Tường thuật từ Thượng Hải, nhà báo Keith Bradsher viết trên The New York Times ngày 5 Tháng Mười 2023 cho biết, hãng EV khổng lồ của Trung Quốc – Nio – đang lỗ sặc gạch. Từ Tháng Tư đến Tháng Sáu 2023, Nio đã lỗ $835 triệu. Điều đó có nghĩa Nio lỗ $35,000 cho mỗi chiếc xe bán được.
Trong khi đó, nói về mức độ đầu tư, Nio (tiếng Tàu gọi là 蔚来 – Úy Lai) chơi bảnh hơn rất nhiều đối thủ, kể cả những hãng xe hơi tầm cỡ thế giới. VinFast chẳng là gì đối với Nio. Chỉ riêng đội ngũ R&D (nghiên cứu và phát triển) của họ đã qui tụ đến 11,000 người. Vậy mà Nio – thành lập từ năm 2018 – hiện vẫn chỉ bán được 8,000 xe mỗi tháng. Nói về mức độ to tiếng trong kỹ thuật làm truyền thông, Nio cũng rất mạnh miệng (như VinFast).
Ngày 7 Tháng Tư 2021, họ cho biết họ đã sản xuất chiếc thứ 100,000. Ngày 26 Tháng Tư 2022, họ cho biết chiếc thứ 200,000 vừa lăn bánh xuất xưởng. Ngày 12 Tháng Mười Hai 2022, họ nói rằng chiếc thứ 300,000 vừa chào đời. Nio đầu tư mạnh vào dây chuyền robot đến mức một trong những nhà máy của họ chỉ tuyển 30 kỹ thuật viên để sản xuất 300,000 động cơ xe hơi điện mỗi năm. Nio thậm chí sản xuất kính thực tế tăng cường (augmented reality glasses) trị giá $350 cho mỗi ghế trên xe hơi của họ. Chưa hết, họ còn giới thiệu điện thoại di động tương tác với hệ thống tự lái của xe. Ấy thế, Nio vẫn lỗ.
Cho đến nay, Nio sống được là nhờ nhà nước Trung Quốc tiếp máu. Khi Nio cạn tiền vào năm 2020, chính quyền địa phương đã lập tức bơm $1 tỷ để mua 24% cổ phần và một ngân hàng nhà nước cũng hào phóng cho vay thêm $1.6 tỷ. Tài trợ tối đa cho ngành xe điện là chiến lược của Bắc Kinh. Chẳng phải tự nhiên mà châu Âu đang điều tra vụ này trước sự xâm lấn ào ạt EV Trung Quốc vào thị trường họ.
Sự đổ bộ ào ạt của xe điện Trung Quốc khiến những đại gia châu Âu như Volkswagen và Mercedes đổ mồ hôi hột vì lo. Thị trường khổng lồ mà xe điện Trung Quốc còn chưa thâm nhập nổi là Mỹ. Lý do là Mỹ đánh thuế quá cao (25% đối với tất cả xe hơi nhập khẩu từ Trung Quốc). Đây là chính sách được tung ra năm 2018, thời Tổng thống Donald Trump; tiếp tục được áp dụng thời Tổng thống Joe Biden.
Trong khi đó, VinFast vẫn ấp ủ nhiều kế hoạch lớn. VinFast cho biết – tức là theo những gì họ cung cấp cho truyền thông – họ đang dồn sức cho các chiến lược mở rộng đại quy mô, với kế hoạch xây các nhà máy mới ở Châu Âu và Bắc Mỹ, cùng với mục tiêu doanh số 50,000 xe điện chỉ riêng trong năm 2023. Tuy nhiên, cuốn lịch 2023 đang mỏng dần, bóng dáng đoàn xe VinFast vẫn chưa thấy.
Tham vọng bán được “40,000 đến 50,000” xe điện vào năm 2023 là con số đáng kinh ngạc và không tưởng đối với gần như bất kỳ thương hiệu nào. Ngay cả Tesla cũng chỉ bán được tổng cộng 66,700 chiếc Model S và Model X vào năm 2022. Cũng năm 2022, Ford bán được 61,575 EV tại thị trường Mỹ, tăng 126%, đứng hạng nhì sau Tesla. Tham vọng của Ford là sản xuất 600,000 EV hàng năm cho thị trường toàn cầu. Làm thế nào VinFast có thể hích vai chen vào thi thố với những người khổng lồ này?
Tính đến cuối Tháng Chín 2023, VinFast bán được 11,315 xe trong hai quý đầu năm 2023 và phần lớn trong số đó là bán cho chính họ (bộ phận taxi thuộc công ty mẹ Vingroup)! Dựa vào số liệu CNBC ngày 1 Tháng Mười 2023, VinFast chỉ bán được 4,215 chiếc cho người mua thực sự. Với mức tiêu thụ như vậy, VinFast có thể bị đánh bại về số lượng bởi… Rolls-Royce – hãng xe chỉ sản xuất xe siêu sang với số lượng hạn chế. Và tại Mỹ, cho đến nay, VinFast chỉ bán được 137 xe (tất cả đều là VF8).
Trả lời phỏng vấn CNBC mới đây, CEO VinFast Lê Thị Thu Thủy nói, VinFast đã tăng cường mở rộng ra bên ngoài Việt Nam trong năm nay, nhằm cạnh tranh với các nhà sản xuất xe hơi trên toàn cầu; và “chúng tôi đã thiết lập các cơ sở hoạt động, bao gồm mạng lưới bán hàng tại Việt Nam, Bắc Mỹ và Châu Âu, và trong tương lai, chúng tôi dự định mở rộng phạm vi hoạt động sang Châu Á – Thái Bình Dương, Trung Đông và các thị trường tiềm năng khác trên toàn cầu”;
“Chúng tôi có kế hoạch đầy tham vọng cung cấp bảy mẫu xe tại Việt Nam, Bắc Mỹ, Châu Âu và Châu Á trong năm 2023 và 2024, chẳng hạn như giao xe VF9 ở Bắc Mỹ vào cuối năm nay, cũng như nhắm tới việc giao lô xe đầu tiên VX6 sau đó; rồi VX7 và VF3 vào năm 2024.” VinFast còn công bố kế hoạch xây dựng nhà máy lắp ráp tại Ấn Độ, sau kế hoạch xây dựng nhà máy tại Mỹ và Indonesia. Tổng vốn đầu tư nhà máy tại Ấn Độ dự kiến khoảng $150-200 triệu với công suất 50,000 xe/năm trong giai đoạn 1.
________________
“Cạnh tranh với các nhà sản xuất xe hơi trên toàn cầu” – liệu bà Lê Thị Thu Thủy có hiểu hết ý nghĩa của từ “cạnh tranh” và lại là “với các nhà sản xuất xe hơi toàn cầu”?
________________
Câu hỏi lớn nhất liên quan việc VinFast mở rộng hoạt động ở nước ngoài nói chung và Mỹ nói riêng là làm thế nào để họ thuyết phục người tiêu dùng. Cho đến nay, thắc mắc này chưa bao giờ được giải đáp thỏa đáng. Trong khi đó, giá xe VinFast quá cao, dù họ nói với CNBC rằng “các chuyên gia đã nghiên cứu kỹ và định giá xe của chúng tôi hợp lý”. Mẫu VF9 của VinFast có giá từ $83,000 trong khi Tesla Model X có giá từ $68,590 sau khi trừ tín dụng thuế liên bang. VF9 thậm chí đắt hơn nhiều so với Kia EV9, Ariya của Nissan hoặc IONIQ 5 – chiếc EV của Huyndai đang làm mưa làm gió thị trường Mỹ. Chỉ riêng yếu tố giá đã thấy VinFast không thể “cạnh tranh” với ai.
Trong quý II-2023, VinFast lỗ ròng US$526.7 triệu. Financial Times ngày 1 Tháng Mười 2023 cho biết thêm, VinFast đã lỗ hơn $1.4 tỷ trong năm nay. Báo chí trong nước ngày 5 Tháng Mười thuật rằng, ông chủ Vingroup Phạm Nhật Vượng vừa “tặng” 7.000 tỷ đồng cho VinFast và hãng dự kiến cũng nhận 29.000 tỷ đồng tài trợ không hoàn lại trong sáu tháng tới.
Một cách tổng quát, tất cả dữ liệu khách quan từ thực tế thị trường cho thấy VinFast vẫn đang đối mặt không chỉ ổ gà, ổ voi mà còn vô số rào cản. Phạm Nhật Vượng còn có thể “tặng” bao nhiêu tiền nữa để VinFast ngày nào đó đủ khả năng đọ sức với nhung nhúc đối thủ Trung Quốc chứ đừng nói những hãng khổng lồ đầy uy tín như Mỹ-Nhật-Hàn?
________________
Phương Tây không thể mất cảnh giác với xe hơi điện Trung Quốc
