Sau hơn sáu tuần đình công khiến 45,000 công nhân rơi vào tình thế nguy hiểm, cuối cùng UAW (United Auto Workers) đã đạt được các thỏa thuận với Ford, Stellantis, công ty mẹ của Chrysler và General Motors.
Theo hợp đồng mới, lương sẽ tăng 25% trong 4 năm rưỡi tới (nhiều hơn tổng mức tăng trong 22 năm qua) cộng với các điều chỉnh sinh hoạt phí. Ban lãnh đạo nghiệp đoàn UAW xem các hợp đồng lao động mới là tốt nhất cho công nhân kể từ thập niên 1960.
Chiến thuật thương lượng mới dựa vào truyền thông
Những người được UAW thuê để thương lượng với ba ông lớn sản xuất xe hơi (Detroit Three) đã thay đổi chiến lược so với cách làm cũ của ban lãnh đạo UAW và kết quả khả quan ngoài sự mong đợi: Đạt được hợp đồng lao động tốt nhất trong nhiều thập niên trở lại đây. Tại các cuộc đàm phán gay gắt trong những tuần gần đây, UAW đã gây sốc cho các nhà sản xuất xe hơi ở Detroit bằng việc công khai đề xuất các biện pháp trả lương cho CEO, xem cấp bậc (rank-and-file) là “trọng tâm đổi mới bảng lương” và nhất là kế hoạch táo bạo tiến hành các cuộc đình công nhỏ lẻ bất ngờ không báo trước.
Chiến thuật này được xây dựng bởi một đội ngũ trẻ thuê bên ngoài và họ chưa bao giờ làm việc một ngày trong kỹ nghệ xe hơi. Ba nhà hoạt động vì lợi ích của người lao động ở độ tuổi 30 đã được tân Chủ tịch UAW Shawn Fain thuê để biến nghiệp đoàn thành một tổ chức độc lập hơn, hiểu biết hơn về sức mạnh của truyền thông và sáng tạo hơn để có thể chiến thắng các công ty xe hơi “cáo già”.
Wall Street Journal thuật: Nhóm thương lượng của Fain gồm Chris Brooks, một nhà hoạt động nghiệp đoàn 39 tuổi được tuyển dụng vào đầu năm nay để quản lý nhóm chuyển tiếp của tân chủ tịch và sau đó trở thành trợ lý hàng đầu của ông. Brooks đã giúp cải tổ một nghiệp đoàn già nua 88 tuổi, “vũ trang” lại lực lượng và trao quyền cho những người lao động bình thường bằng cách thúc đẩy các cuộc biểu tình không báo trước và thường xuyên tổ chức các sự kiện gây áp lực với sự đồng thuận của Fain.
Giám đốc truyền thông mới Jonah Furman, 33 tuổi, nhận trách nhiệm điều phối chiến dịch đưa tin về các cuộc đình công của UAW lên các phương tiện truyền thông. Và luật sư lao động New York Ben Dictor, 36 tuổi, từng tham gia rất nhiều vào các cuộc thương lượng của nghiệp đoàn, đảm nhận nhiệm vụ tổ chức đàm phán “cùng lúc” với ba nhà sản xuất xe hơi.
Chủ tịch và ba chàng ngự lâm
Fain, 55 tuổi đến từ Indiana, nổi lên như phe cải cách của nghiệp đoàn và bất ngờ giành ghế chủ tịch UAW vào Tháng Ba. Ban lãnh đạo UAW từ lâu được xem là quá thận trọng và nhân nhượng với các ông lớn xe hơi. Shawn Fain giành chiến thắng nhờ vận động sửa đổi các quy tắc bầu cử, trong đó cho phép các đoàn viên, thay vì các lãnh đạo chi hội, bỏ phiếu trực tiếp chọn vị trí lãnh đạo của họ. Việc sửa đổi cách bỏ phiếu được đưa ra sau khi một vụ bê bối tham nhũng bị phanh phui vào năm 2017 dẫn đến cuộc điều tra liên bang quy mô lớn kết án hơn chục quan chức UAW và đưa hai cựu chủ tịch vào tù.
Chris Brooks là hạt nhân trong chiến thuật “tấn công gây hỗn loạn” của Fain, với các cuộc đình công không thông báo trước, ngay trước từng nhà máy. Fain cho biết cách đình công mới này cho phép nghiệp đoàn gây thiệt hại trực tiếp tại những nơi tạo ra lợi nhuận nhiều cho đối phương. Đó là một sự thay đổi lớn so với các cuộc đình công trước đây và chưa bao giờ được UAW thử nghiệm. Tấn công ba công ty cùng một lúc bằng những cuộc biểu tình “thực địa” cũng là điều mới mẻ đối với nhiều đoàn viên UAW kỳ cựu.
Cánh tay mặt của Brooks là Ben Dictor, người từng có chân trong NewsGuild và các chi hội địa phương của “International Brotherhood of Teamsters”. Dictor (tốt nghiệp Đại học Florida và lấy bằng luật ở New York) đã được chú ý từ khi trở thành công tố đầu tiên thẩm vấn Trump sau khi ông rời Toà Bạch Ốc trong một vụ kiện do những người biểu tình đệ trình vào năm 2015 khi họ bị nhân viên bảo vệ của Trump Tower tấn công.
Jonah Furman, người từng làm việc cho Sanders và Ocasio-Cortez, đồng thời là ca sĩ chính và tay bass trong ban nhạc indie-rock ở Boston tên là Krill, dẫn đầu chiến lược truyền thông xã hội trực tiếp của liên minh, nơi họ cập nhật thông tin cho các đoàn viên UAW về quá trình đàm phán và thường xuyên đăng các video chế nhạo các CEO công ty về tiền lương họ nhận.
“Năm ngoái Jim Farley kiếm được $21 triệu – Fain nói trong một buổi phát trực tiếp về CEO của Ford – Chúng tôi cần ông ta làm hai việc ngay bây giờ: Nhìn vào gương và nhìn vào tài khoản ngân hàng của mình. Các công nhân nhà máy GM cũng phải mất nhiều năm lao lực mới có thể kiếm được số tiền mà CEO Mary Barra (General Motors) nhận được trong một tuần!” Fain bóc mẽ CEO Stellantis Carlos Tavares về “sự trớ trêu thảm hại khi ông ấy không xuất hiện tại bàn đàm phán trong khi than thở công ty đang phải vật lộn với sự vắng mặt của các công nhân”.
Thay máu cho UAW
Trong hơn 70 năm, UAW bị chi phối bởi các cuộc họp đóng kín cửa sau khi được thành lập bởi cựu chủ tịch Walter Reuther vào thế kỷ 19. Đến thập niên 1950 và 1960, UAW đã xây dựng công đoàn thành một trong những tổ chức lao động hùng mạnh nhất nước Mỹ. Tuy nhiên, trong vài thập niên gần đây, UAW đã mất dần ảnh hưởng. Số thành viên tích cực giảm xuống còn khoảng 400,000 công nhân, từ 1.5 triệu của thập niên 1970, khi các nhà sản xuất xe hơi Detroit bắt đầu mất thị phần vào tay Toyota và các đối thủ nước ngoài khác, đồng thời phải đóng cửa hàng chục nhà máy khi bước sang thập niên 2000.
UAW phải bổ sung thêm thành viên từ các khu vực nghề nghiệp khác, gồm cả giáo dục đại học và dịch vụ pháp lý, nhưng vẫn chưa thể lấy lại thứ hạng của họ trong ngành sản xuất xe hơi. Các kế hoạch đình công tại những nhà máy phía Nam của các hãng xe hơi nước ngoài như Volkswagen, Nissan Motor trong những năm gần đây đều thất bại. Hiện 146,000 đoàn viên UAW tại “Detroit Three” chỉ chiếm một phần nhỏ trong số hơn một triệu công nhân tại các nhà máy xe hơi trên toàn quốc.
Vụ bê bối tham nhũng càng làm xói mòn vị thế UAW khi ban lãnh đạo nghiệp đoàn bị phát hiện sử dụng quỹ nghiệp đoàn để mua biệt thự tư nhân, rượu cao cấp, chơi golf và những thứ xa xỉ khác. Khi Fain quyết định tranh ghế chủ tịch UAW, những người cải cách không xem ông như một tác nhân thay đổi. Fain kiên trì thuyết phục các đoàn viên là ông nghiêm túc trong việc đưa UAW vượt qua “quá khứ đầy vết sẹo tham nhũng” để nâng cao tiếng nói của những người lao động cấp thấp. Đến Tháng Ba, ông chiến thắng chủ tịch đương nhiệm Ray Curry.
