GATO, hay ghen tị, là cảm xúc tự nhiên của con người, nhưng khi để nó chiếm lĩnh tâm trí, người ta dễ bị tác động tâm lý, mối quan hệ và hạnh phúc cá nhân.
“Ghen tị là sự kết hợp giữa sợ hãi, bất an và so sánh. Chúng thường âm thầm xâm chiếm chúng ta.” – nhà tâm lý học Joel Frank.
Đang thân thiết, vui vẻ, bỗng dưng một ngày… không mấy đẹp trời, chị Linh An không tài nào liên lạc được với người, mà chị coi như “em út trong nhà”, nghĩa là rất thân.
Tưởng cô bạn kia có chuyện bất trắc, chị hỏi nhóm bạn chơi chung, thì ai cũng trả lời: “Mới thấy nó đi ăn tối qua, nó có sao đâu mà rối lên thế!” Vài ngày sau, chị An phát hiện người bạn kia đã “nói lời chia tay” trong âm thầm, bằng cách chặn số điện thoại, chỉ vì “GATO” khi thấy chị vừa được thăng chức.
Trong cuộc sống, chuyện GATO xảy ra thường xuyên và không khó để nhận biết, nhưng cũng có khi nó là dấu hiệu tiềm ẩn, ngấm ngầm, làm xói mòn những giá trị cuộc sống khác, ảnh hưởng đến việc đặt niềm tin vào người khác sai chỗ.
Vậy, làm cách nào để biết ai đang ghen tị với bạn? Các chuyên gia tâm lý chỉ ra một vài biểu hiện, như liên tục chỉ ra nhược điểm của bạn; lạnh nhạt trong tình cảm; chế diễu những thành công của bạn; hay châm biếm bạn,…
Frank cho rằng, khi ai đó tập trung nhiều vào lỗi của bạn, dù rất nhỏ, bạn sẽ nghĩ họ đang góp ý để bạn tốt hơn, nhưng thật ra đó có thể là sự ghen tị nhưng bị bao biện bởi khái niệm đóng góp. Hành vi này thường đến từ xung đột bên trong. Họ cảm thấy thiếu hụt khi so sánh bản thân mình với thành công của bạn. Và nhấn vào yếu điểm của bạn, là cách để khiến họ cảm thấy họ tốt, chứ không phải họ đang ghen tị với bạn.
Frank nói ghen tị là một trong những nguyên nhân khiến con người ta hạn chế hỗ trợ hoặc dành cảm tình cảm cho nhau. Người ghen tị có thể bỏ cuộc hẹn cho dịp quan trọng của bạn, thậm chí quên chúc mừng khi biết bạn đính hôn.
“Việc rút lui là biểu hiện của cuộc đấu tranh nội tâm, không muốn chia sẻ niềm vui với bạn và mong muốn những khen ngợi chỉ dành cho họ, chứ không phải cho bạn,” ông giải thích.
Chuyên gia tâm lý Daniel Rinaldi – người sáng lập nền tảng trị liệu sức khỏe tinh thần Mind Noise cho rằng người ta thường tạo khoảng cách khi sự ghen tị của họ đang tăng lên. Họ sẽ liên tục bác bỏ hoặc giảm giá trị những đạt thành công mà bạn đạt được. Thậm chí, người ghen tị sẽ cho rằng thành quả của bạn là may mắn chứ không phải do năng lực hoặc sự chăm chỉ. Họ cũng có thể ám chỉ rằng điều bạn làm là dễ dàng hoặc không quan trọng.
“Hành vi thể hiện sự bất an, họ không thể công nhận thành công của bạn vì sợ nó làm lu mờ họ,” Rinaldi nói.
Chuyên gia tâm lý Deborah Gilman – người sáng lập trung tâm trị liệu tâm lý Fox Chapel Psychological Services đặc biệt lưu ý, người ghen tị muốn được duy trì cảm giác chiếm ưu thế và bảo vệ lòng tự trọng. Khi nói về thành công của bạn, họ sẽ làm nổi bật những khía cạnh tiêu cực thay cho những lời chúc mừng.
Châm biếm cũng là dấu hiệu thường thấy của sự ghen tị. Cũng là lời khen, nhưng kèm theo ẩn ý. Người ta thường che đậy sự ghen tị của họ bằng lời khen mang theo ẩn chứa tiêu cực. Ví dụ như họ ca ngợi thành công của bạn nhưng ngụ ý nó chỉ là điều bất ngờ hoặc bạn không xứng đáng.
Bạn nên chú ý đến cách người khác phản ứng khi bạn chia sẻ về những điều tích cực trong cuộc sống của mình. Ví dụ, bạn nói về việc được tăng lương, họ kể rằng họ đang kiếm được nhiều hơn bạn. Hoặc khi bạn chia sẻ về mối quan hệ lãng mạn của mình, họ lập tức khoe hạnh phúc bản thân.
“Những người có tính ganh tị, luôn muốn vượt qua bạn. Khi bạn chia sẻ tin tốt, họ lập tức muốn chia sẻ tin tốt hơn,” nhà tâm lý Jackie Golob nói. Họ làm như vậy để tôn bản thân họ lên và tránh đi cảm giác tự ti.”
Nhưng ghen tị không luôn luôn xấu, đôi khi cũng tốt. Mọi người thường cho rằng ghen tị và so sánh bản thân với người khác là không lành mạnh, nhưng đôi khi việc này giúp bạn tìm thấy cá tính của mình. Thậm chí, một số chuyên gia tâm lý còn tin rằng việc so sánh có thể nâng cao lòng tự trọng của một người, nhất.
(Theo Brightside.me)
