Hai ứng cử viên tổng thống Ron DeSantis và Vivek Ramaswamy đang sử dụng một chiến lược tranh cử phản ánh xu hướng “dân tuý” của đảng Cộng hoà (GOP). Thay vì khoe khoang bằng cấp học vị, họ lại xỉa xói hệ thống giáo dục tinh hoa của Mỹ, đặc biệt chính các trường Ivy League như Harvard và Yale mà họ từng học…
Chiêu kiếm phiếu mới của Ron DeSantis
Thống đốc Florida Ron DeSantis, 45 tuổi cho biết ông đã “phải chịu đựng bảy năm bị nhồi sọ” tại hai đại học nổi tiếng Yale và Harvard. Ứng cử viên Vivek Ramaswamy, 38 tuổi cũng than thở: “Những đại học này thật ra là các tổ chức chuyên dung túng cho những hoạt động tự hủy hoại (self-destructive practices)”. DeSantis và Ramaswamy nằm trong số ngày càng đông các cựu sinh viên “Ivy League” (nhóm trường đại học ưu tú) của GOP tấn công trường cũ của họ để thu hút những cử tri theo chủ nghĩa dân túy (populism).
Điều họ tránh nói đến là chính bằng cấp của những ngôi trường đỉnh cao này đã giúp họ tiến thân nhanh trong sự nghiệp kinh doanh lẫn chính trị. Các chính trị gia GOP từng một thời đua nhau đánh bóng danh tiếng bằng niềm tự hào tốt nghiệp Ivy League nay lại tìm cách tránh xa để lấy lòng những cử tri GOP thuộc tầng lớp bình dân không được vào các đại học “chiếu trên” như họ hoặc thậm chí không có những mảnh bằng hào nhoáng làm hộ chiếu vào đời.
Thái độ của Ron DeSantis và Vivek Ramaswamy khác hẳn với Donald Trump khi ông từng khoe tấm bằng của Đại học Pennsylvania như một “bằng chứng của trí tuệ”. “Tôi đã theo học tại một trường đại học Ivy League – ông nói vào năm 2017 – Tôi là một sinh viên ngoan và đã học rất tốt”.
_____________________
Ivy League là một hội nghị thể thao đại học của Mỹ, gồm tám đại học tư ở Đông Bắc Hoa Kỳ. Trụ sở chính của hội nghị được đặt tại Princeton, New Jersey. Thuật ngữ Ivy League thường được sử dụng ngoài bối cảnh thể thao để chỉ tám trường ưu tú gồm Đại học Brown, Đại học Columbia, Đại học Cornell, Đại học Dartmouth, Đại học Harvard, Đại học Princeton, Đại học Pennsylvania và Đại học Yale.
_____________________
Trước khi quay lưng với Ivy League, DeSantis không hề ngại khoe bằng cấp khi cần thiết, nhất là khi mới bước vào chính trị và gần đây hơn là trong một số quảng cáo tranh cử. Trong hồi ký, DeSantis kể lại một khoảnh khắc đáng nhớ trong cuộc vận động tranh cử thống đốc đầu tiên, khi Fox News đưa ra các hồ sơ chứng nhận phục vụ quân đội cũng như thành tích học tập từ Ivy League của ông để so sánh với đối thủ “dốt nát hơn” trong đảng, ông viết: “Đây chính xác là sự tương phản mà chúng tôi muốn nhấn mạnh!”
Tuy nhiên, khi GOP nghiêng dần sang chủ nghĩa dân tuý, DeSantis và các ứng cử viên khác nhận thấy sẽ có lợi hơn nếu họ dè bỉu và chỉ trích Ivy League. Đối tượng ve vãn của họ là những cử tri GOP ít học hoặc không vào được các trường Ivy League.
“DeSantis và một số đảng viên GOP khác gồm cả Thượng nghị sĩ Ted Cruz của Texas (tốt nghiệp Princeton và Harvard) biết những gì họ đang nói là… vớ vẩn. Nhưng họ cũng biết có rất nhiều cử tri mãn nguyện khi được nghe điều vớ vẩn đó!” – Jim Rowe, một đảng viên GOP, phó chủ tịch Harvard phụ trách các vấn đề chính phủ vào cuối thập niên 1990 nhận xét.
“Tôi đến New Haven, Connecticutt, khuôn viên của Đại học Yale vào mùa thu năm 1997, mặc quần short jean, đi dép và thấy mình rất lạc lõng” – DeSantis kể lại trong cuốn tự truyện “The Courage to Be Free”. Từng là một cầu thủ bóng chày xuất sắc trường trung học ở ngoại ô Dunedin trên bờ biển Vịnh Florida, ông lớn lên trong gia đình có mẹ là y tá và cha làm công việc lắp đặt các hộp xếp hạng truyền hình (television ratings boxes). “Đó là cú sốc văn hóa đối với tôi – DeSantis kể, tại tòa thị chính WMUR ở New Hampshire vào tháng trước, hàm ý rằng môi trường ông từng theo học là một môi trường thiên tả đáng khinh bỉ. Với không ít người, chụp mũ “thiên tả” cho bất kỳ ai hoặc tổ chức nào không cùng chính kiến với mình là cách đơn giản ngày càng phổ biến.
DeSantis thường kết thúc câu chuyện về Yale bằng thái độ trấn an cử tri rằng vào thời điểm ông học Yale (chuyên về sử) và học Harvard Law School thì lúc đó hai trường này theo khuynh hướng bảo thủ hơn xu hướng thiên tả của họ như thời điểm hiện tại.
Yale và Harvard (cũng là trường cũ của Ramaswamy) đã sản sinh ra nhiều tổng thống Mỹ hơn bất kỳ trường nào khác. Bốn trong năm tổng thống xuất thân từ Yale là đảng viên GOP, trong đó có Tổng thống George H.W Bush cha và Tổng thống George W. Bush con.
Tương tự George H.W Bush, DeSantis từng là đội trưởng baseball ở Yale và là thành viên hội huynh đệ Delta Kappa Epsilon của Yale. Trước DeSantis khoảng 10 năm, Thẩm phán Tối cao Pháp viện bảo thủ Brett Kavanaugh cũng là thành viên Delta Kappa Epsilon, nơi từng tự hào về việc “tạo ra những quý ông lịch lãm, nhà lãnh đạo xuất sắc và những người bạn tốt vui vẻ”.
Theo một số bạn đại học cũ tại Yale, DeSantis rất chăm học, cống hiến nhiều cho đội bóng chày Bulldogs và không thích giao lưu lắm. Ông không phải là người hùng biện và dường như không bao giờ quá quan tâm đến chính trị, ngay cả khi trong khuôn viên trường, giống như phần còn lại của nước Mỹ, đang xôn xao về kết quả cuộc bầu cử năm 2000 giữa George W. Bush và Al Gore. Tại Harvard, DeSantis gia nhập nhóm pháp lý Federalist Society… Nói cách khác, Yale và Harvard đã cho DeSantis tấm vé đi vào chính trị.
Ramaswamy cũng không chịu thua!
Những trường nổi tiếng Ramaswamy từng học giúp ông rất nhiều trong cả hoạt động kinh doanh lẫn chính trị. Ramaswamy kết bạn với J.D. Vance, hiện là thượng nghị sĩ GOP của Ohio khi họ học tại Trường Luật Yale năm 2011. Ông cũng gặp tỷ phú, nhà đầu tư mạo hiểm Peter Thiel ở đây. Sau đó Vance và Thiel đầu tư vào công ty quản lý tài sản Strive của Ramaswamy. Khi thành lập Roivant Sciences, một công ty khởi nghiệp về dược phẩm, Ramaswamy tuyển rất nhiều cựu sinh viên Ivy League. Khi dấn sâu hơn vào chính trị, Ramaswamy hợp tác với Jed Rubenfeld, cựu giáo sư luật tại Yale, để viết các bài xã luận tố cáo “những hạn chế quyền phát biểu của phe cánh hữu”.
Trong thực tế, những gì Ramaswamy trải nghiệm tại các đại học nổi tiếng là một môi trường thoải mái cho những người bảo thủ lẫn thiên tả. Tại Harvard, Ramaswamy theo chuyên ngành sinh học, phục vụ trong ủy ban tìm kiếm hiệu trưởng mới của trường và thường xuyên tham gia tranh luận trong Câu lạc bộ GOP Harvard (Harvard Republican Club). Năm 2007 ông tốt nghiệp hạng ưu.
Chính trong khuôn viên trường này ở Cambridge (Massachusetts), Ramaswamy và bạn cùng lớp Travis May đã sáng lập công ty khởi nghiệp công nghệ Campus Venture Network để giúp kết nối các doanh nhân sinh viên với các nhà đầu tư tiềm năng. Năm 2009, công ty được Quỹ Ewing Marion Kauffman mua lại. Năm 2011, Ramaswamy được quỹ học bổng ‘Paul & Daisy Soros Fellowships for New Americans’ tài trợ khi ông học ở Yale. Mục tiêu của quỹ là thúc đẩy những đóng góp đa dạng của người nhập cư và con cái của họ cho nước Mỹ.
Do vậy, khi tố cáo quá trình tuyển sinh của Yale là “phân biệt chủng tộc được thể chế hóa”, Ramaswamy đã bị cáo buộc là “kẻ đạo đức giả”. Dù vậy, ông luôn tận dụng mọi cơ hội để chỉ trích những người tốt nghiệp Ivy League. Năm 2021, trên Twitter, ông phản đối hội đồng sinh viên Yale về một nghị quyết lên án Israel. Tuần trước, phát biểu trước đám đông gồm những cựu viên chức trong chính quyền Trump và các nhà hoạt động cánh hữu khác, Ramaswamy công nhận mình xuất thân từ “các trường đại học có thương hiệu (“name-brand colleges”), nhưng tôi chỉ vào đó để chứng minh quan điểm (nghiêng về chủ nghĩa dân túy) của mình là đúng”.
Các cuộc khảo sát cho thấy giới giáo sư, trong đó có cả những người dạy tại hệ thống Ivy League, chủ yếu theo chủ nghĩa tự do, nhưng chính các trường này cũng là vườn ươm cho giới khoa bảng bảo thủ. ‘Federalist Society’ được thành lập năm 1982 bởi các sinh viên luật từ Yale, Harvard và Đại học Chicago. Viện ‘James Madison Program in American Ideals and Institutions’ của Princeton có các nhà tài trợ GOP: Harlan Crow, Paul Singer với Steve Forbes là cố vấn. ‘Viện Buckley’ của Yale, thành lập năm 2011, được đặt theo tên của nhà văn bảo thủ William F. Buckley Jr.
Chính bản thân DeSantis đã thể hiện tinh thần giáo dục tự do khi nói về quyền tự do ngôn luận tại một bữa ăn tối vào Tháng Mười 2016 do ‘Federalist Society’ tổ chức. Và nỗ lực tranh ghế thống đốc đầu tiên của DeSantis đã thành công phần lớn nhờ sự giúp đỡ của một người luôn tự hào giá trị của hệ thống giáo dục tinh hoa Ivy League: Donald Trump. “Dân biểu Ron DeSantis là một nhà lãnh đạo trẻ xuất sắc. Người đến từ Yale và Harvard Law sẽ trở thành thống đốc tuyệt vời của Florida” – Trump viết trên Twitter, dẫn lại từ Wall Street Journal.
