Một phụ nữ 61 tuổi, giúp việc trong một gia đình ở phường Hiệp Bình Chánh (TP.Thủ Đức, Sài Gòn), đã rưới xăng đốt nhà chủ và bị chết cháy.
Khoảng 2:16 sáng 25 Tháng Chín 2023, Phòng cảnh sát Phòng cháy chữa cháy-Cứu nạn cứu hộ (PC07) nhận được tin báo cháy ở một căn nhà ba tầng trên đường số 2, khu phố 3 (phường Hiệp Bình Chánh).
PC07 đã điều tám xe chuyên dụng và 52 lính cứu hỏa đến chữa cháy và đến 2:50, dập tắt được đám cháy, ngăn chặn việc lan sang những nhà lân cận.
Căn nhà bị cháy khoảng 50/192 m2, tầng trệt có thi thể bị cháy của một phụ nữ. Theo chủ nhà, đó là người giúp việc của gia đình, tên Nguyễn Thị C. (61 tuổi, quê Bình Định).
Lúc xảy ra cháy, bên trong căn nhà còn có gia đình người chủ là ông N.T.T. (45 tuổi) cùng vợ và một người con. Theo lời khai của ông T., khoảng 2 giờ sáng, khi đang ngủ trên lầu thì ông ngửi thấy mùi xăng ở tầng trệt bốc lên rồi nhìn thấy lửa bùng lên tại tầng trệt, nơi có phòng ngủ của bà C. giúp việc.
Ông T. và vợ con đã mở cửa thoát hiểm thứ hai, cùng nhau leo qua mái tôn nhà hàng xóm và thoát nạn, riêng bà C. bị kẹt lại dưới tầng trệt. Cũng theo lời khai của ông T., bà C. làm giúp việc cho gia đình ông đã được 15 năm, mới đây ông có thông báo cho bà C. nghỉ việc.
Thanh Niên dẫn nhận định ban đầu của PC07 là có thể bà C. buồn vì bị nghỉ việc nên tẩm xăng tự thiêu dẫn đến vụ cháy nhà!
Tuần trước, ngày 19 Tháng Chín, nhiều gia đình trẻ có con nhỏ ở Việt Nam bàng hoàng vì một nữ giúp việc (kiêm bảo mẫu của gia đình) khi được giao đón con của người chủ tại trường mầm non thuộc khu đô thị Vinhomes Ocean Park (huyện Gia Lâm, Hà Nội) đã bắt cóc luôn bé gái 2 tuổi để đòi 1.5 tỷ đồng tiền chuộc.
Mặc dù gia đình bé gái đã chuyển cho nữ giúp việc Giáp Thị Huyền Trang (27 tuổi, quê Bắc Giang) 350 triệu đồng, bé gái vẫn bị Trang sát hại và thi thể bé gái được người dân phát giác dưới mương trồng rau muống của thôn Đồng Quê (xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên) trưa 20 Tháng Chín.
Công an tỉnh Hưng Yên sau đó khởi tố vụ án, khởi tố bị can Giáp Thị Huyền Trang về tội “Giết người” và công bố ảnh nghi phạm trên tất cả các kênh truyền thông trong nước để truy nã. Tuy nhiên đến tối ngày 21 Tháng Chín, người dân vớt được thi thể một phụ nữ nhảy cầu sông Đuống (đoạn chảy qua địa phận xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội), nghi giống Huyền Trang.
Công an đã mời mẹ của Giáp Thị Huyền Trang đến nhận diện và xét nghiệm DNA xác nhận thi thể chính là Giáp Thị Huyền Trang, người giúp việc đã bắt cóc con của người chủ.
Vụ án coi như khép lại vì nghi phạm đã tự sát, nhưng tìm hiểu nguyên nhân tại sao Huyền Trang hành động mất nhân tính như vậy đối với đứa trẻ mà cô ta từng chăm sóc yêu thương thì không có câu trả lời.
Thuê mướn người giúp việc nhà (trong đó có việc chăm sóc trẻ nhỏ từ sơ sinh đến 3 tuổi) đã trở nên phổ biến trong nhiều gia đình trẻ sống tại các đô thị Việt Nam trong hơn 20 năm nay.
Thông thường, những gia đình trẻ có điều kiện (vợ chồng cùng đi làm với thu nhập khá mà gia đình nội ngoại hai bên ở quê) thường thuê luôn người ở trong nhà, trông trẻ kiêm dọn dẹp, nấu ăn. Nhà nào giàu có thì sẽ thuê riêng bảo mẫu cho con, chỉ chăm sóc trẻ, còn thuê người nấu ăn, dọn dẹp riêng.
Những gia đình đại gia mà tôi biết thường an tâm ra ngoài làm ăn vì trong nhà luôn có một người quán xuyến trong ngoài như một quản gia, người đó sẽ kiêm luôn việc “dòm chừng” các bảo mẫu chăm sóc con của gia chủ và quản luôn việc thuê người dọn dẹp, nấu ăn riêng.
Người giúp việc thân tín và giỏi giang như vậy thường được các gia đình giàu có đối đãi như một thành viên trong gia đình, đi du lịch họ cũng đưa đi theo và có thỏa thuận ngầm là gia chủ sẽ chăm sóc họ đến cuối đời như một thân nhân.
Một gia đình mà tôi biết có con trai bị thiểu năng trí tuệ đã thuê bảo mẫu cho cậu bé từ lúc bé cho đến khi trưởng thành. Cậu bé thiểu năng đi đâu ra ngoài là luôn có bảo mẫu đi cùng, và thậm chí bà bảo mẫu này còn hiểu tính ý cậu bé hơn người mẹ.
Hơn 20 năm ở trong nhà bà chủ, người bảo mẫu này có phòng riêng, được chủ sắm sửa không thiếu thứ gì, được phép cho các con và cháu ruột của mình đến chơi, thậm chí các con – cháu của người bảo mẫu này còn được bà chủ cho tiền đi học đến nơi đến chốn.
Những người giúp việc như vậy thường được tuyển chọn từ đâu? Hầu hết đều là người quen biết sẵn, là hàng xóm hoặc sống cùng làng, cùng quê. Cũng có người được tuyển chọn qua giới thiệu của bạn bè, thân nhân của gia chủ. Nói chung là phải quen biết hoặc có lời giới thiệu, chứ chả ai dám rước người xa lạ vào nhà và giao con cho họ.
Tuy nhiên, không phải gia chủ nào cũng may mắn có được người giúp việc trung thành và trung thực, chỉ cần tuyển một lần là xong. Tôi biết có những người thuê một bảo mẫu chăm con mà luôn đau đầu tìm người, có năm phải thay đến 4-5 người mà cả hai bên vẫn chưa hài lòng ưng ý nhau.
Trước nhu cầu thuê mướn người giúp việc ngày càng lớn và đa dạng (theo giờ, theo ngày hay ở luôn trong nhà, chăm sóc 24/24 hay chỉ làm ban ngày, ban đêm được nghỉ ngơi), Việt Nam đã nở rộ nhiều công ty cung cấp người giúp việc.
Ngoài việc tuyển người rồi đào tạo theo chương trình công ty tự soạn, các công ty này còn tuyển cả điều dưỡng và giáo viên đã tốt nghiệp ngành sư phạm mầm non.
Mức lương của người tốt nghiệp ngành điều dưỡng và sư phạm mầm non tất nhiên cao hơn. Nếu thuê theo giờ, giá từ 25,000 – 80,000 đồng/giờ (càng ít giờ, giá càng cao); còn thuê ở lại nhà 24/24, chăm trẻ sơ sinh, giá 8 triệu đồng/tháng (bảo mẫu công ty đào tạo) – 32 triệu đồng/tháng (sư phạm mầm non) – 48 triệu đồng/tháng (điều dưỡng), còn cao hơn đi dạy và làm tại bệnh viện!
Với mức lương giúp việc thấp nhất cũng tương đương cử nhân ra trường đi làm, lại không sợ thất nghiệp vì nguồn cung ít hơn cầu, nhiều phụ nữ lớn tuổi đã chọn công việc này như nghề chính thức, còn người trẻ thì nhận giúp theo giờ như một việc làm thêm.
Từ ngày 1 Tháng Hai 2021, Luật Lao động Việt Nam quy định chủ nhà phải ký hợp đồng với người giúp việc (có thời hạn hoặc không thời hạn) với những ràng buộc như tiền lương/thưởng; thời gian làm việc và nghỉ ngơi; chủ nhà phải đóng bảo hiểm y tế và bảo hiểm xã hội cho người giúp việc; trợ cấp thôi việc khi chủ nhà đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động; chủ nhà phải bảo đảm môi trường làm việc an toàn cho người giúp việc, họ bị tai nạn lao động phải có trách nhiệm…
Nếu không đáp ứng đầy đủ các nhu cầu trên cho người giúp việc, gia chủ có thể bị xử phạt hành chính.
Trừ khi thuê người giúp việc qua môi giới của các công ty, trên thực tế, ở Việt Nam hiếm có chủ nhà nào ký kết hợp đồng lao động với người giúp việc mà thường chỉ giao kết bằng lời nói.
Thực tế, quan hệ giữa chủ nhà và người giúp việc 24/24 thường phức tạp, có khi hình thành tình cảm yêu thương, gắn bó nhưng cũng lắm khi phát sinh sự giận hờn, ganh ghét, căm thù… khó lường trước hậu quả.
Điều đó dẫn tới hai vụ án chết người chỉ trong một tuần lễ, khởi nguồn từ hành vi bất thường của người giúp việc – nghề đang rất phổ biến và dễ kiếm tiền ở Việt Nam.
