Nhật báo Apple Daily – tờ báo ủng hộ dân chủ nổi tiếng nhất của Hong Kong – đã xuất bản số báo cuối cùng vào sáng thứ Năm 24-06-2021 giờ địa phương, sau một năm bão táp, chủ báo và các giám đốc khác của tờ báo bị bắt, tài sản bị đóng băng, theo luật an ninh quốc gia mới của Hong Kong.
Bài liên quan:
- Tỷ phú Hong Kong Jimmy Lai bị bắt, báo Apple Daily bị khám xét
- Hong Kong: “Triệu phú dân chủ” Jimmy Lai bị bắt
Cuộc chia tay trong mưa
Việc đóng cửa tờ báo lá cải – pha trộn giữa các quan điểm ủng hộ dân chủ với những câu chuyện phiếm về người nổi tiếng và các cuộc điều tra về những người cầm quyền – đánh dấu điểm kết thúc của kỷ nguyên tự do truyền thông ở thành phố đã do Trung Quốc cai trị.
“Cảm ơn tất cả độc giả, người đăng ký dài hạn, khách hàng quảng cáo và người dân Hong Kong trong 26 năm yêu thương và ủng hộ mạnh mẽ. Đến đây, chúng tôi xin tạm biệt, hãy chăm sóc bản thân”, tờ báo viết trong một bài chia tay đăng trên mạng.
Hàng trăm người ủng hộ đã tập trung bên ngoài tòa nhà của Apple Daily vào tối thứ Tư giờ địa phương để thể hiện sự ủng hộ, dù đôi khi trời mưa lớn. Họ vẫy đèn điện thoại; các nhà báo cũng ra ban công và trả lời bằng ánh đèn điện thoại của họ.
Trang nhất của số báo cuối cùng đăng bức ảnh một nhân viên vẫy tay chào những người ủng hộ, với dòng tiêu đề “Người Hong Kong chia tay đau đớn trong mưa”.
Một phóng viên Reuters có mặt tại tòa soạn Apple Daily đã chứng kiến hàng chục nhà báo vỗ tay sau khi ấn bản cuối cùng được gửi đến nhà in, và một số người đã rơi nước mắt.
Phóng viên Alvin Chan đã đi ra ngoài tòa soạn để phân phát các bản in miễn phí cho những người ủng hộ, nói: “Tôi hy vọng mọi người có thể … tiếp tục tin tưởng vào giá trị của chúng tôi.”
Tờ báo, mà phiên bản trực tuyến cũng sẽ ngừng cập nhật, cho biết họ đã in một triệu bản của số báo cuối cùng – hơn 10 lần số lượng in bình thường của nó.
Ngay sau nửa đêm, một số quầy bán báo chờ giao báo đã có hàng trăm người xếp hàng.
Cái gai trong mắt Bắc Kinh
Sự ủng hộ của báo Apple Daily đối với các quyền dân chủ và tự do đã trở thành cái gai trong mắt nhà cầm quyền Bắc Kinh kể từ khi ông chủ Jimmy Lai, một triệu phú- từng nhập cư lậu từ Trung Quốc đại lục vào Hong Kong trên một chiếc thuyền đánh cá năm 12 tuổi- khởi sự xuất bản nó vào năm 1995.
Nó đã làm rung chuyển bối cảnh truyền thông Hoa ngữ của khu vực và trở thành một cơ sở đấu tranh cho nền dân chủ bên ngoài nước Trung Quốc Cộng sản. Sau khi Apple Daily kết thúc hoạt động, Hong Kong chỉ còn một số ít báo trực tuyến nhỏ có cùng quan điểm về mặt chính trị, gồm Stand News và Citizen News.
Các nghiệp đoàn nhân viên của Citizen News và sáu nhóm truyền thông khác cho biết họ sẽ mặc đồ đen vào ngày thứ Năm để phản đối cái mà họ mô tả là “đòn đánh của chính phủ vào quyền tự do báo chí”.
Những người ủng hộ báo Apple Daily coi nó như một ngọn hải đăng về tự do truyền thông trong thế giới nói tiếng Hoa. Nó nhiều lần thách thức chủ nghĩa độc tài của Bắc Kinh và được những người bất đồng chính kiến lẫn cộng đồng người Hoa tự do theo dõi, tìm đọc.
Ông Jimmy Lai (Lê Chấn Anh), chủ nhân của Apple Daily, đã bị đóng băng tài sản, đã phải ngồi tù kể từ tháng 12 năm ngoái với cáo buộc tham gia các cuộc hội họp trái phép. Một số nhóm nhân quyền, tổ chức truyền thông và chính phủ phương Tây đã chỉ trích hành động chống lại tờ báo. Nhà lãnh đạo Hong Kong Carrie Lam (Lâm Trịnh Nguyệt Nga) hôm thứ Ba cho biết những lời chỉ trích cuộc bố ráp tờ báo này là nỗ lực “làm đẹp” cho các hành vi gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia. Còn các quan chức Trung Quốc đã lên án những lời chỉ trích là một sự can thiệp.
Các quan chức Hong Kong và đại lục đã nhiều lần nói rằng quyền tự do truyền thông được tôn trọng nhưng không phải là tuyệt đối.
Tờ Apple Daily được xuất bản bởi công ty Next Digital và có hàng trăm nhà báo, cho biết quyết định đóng cửa là “dựa trên cân nhắc về sự an toàn của nhân viên và nhân lực”. Kể từ khi bị cảnh sát truy quét, hàng loạt nhân viên đã phải từ chức và nhiều phòng ban phải đóng cửa.
Tuần trước, tài sản của các công ty có liên hệ với tờ báo đã bị đóng băng và năm giám đốc điều hành đã bị bắt. Hôm thứ Tư, cảnh sát đã bắt giữ một người phụ trách chuyên mục vì tình nghi âm mưu cấu kết với thế lực nước ngoài.
Trong một cuộc phỏng vấn với Reuters, một cố vấn của ông Lai cho biết hôm thứ Hai rằng tờ báo sẽ đóng cửa “trong vài ngày tới”.
Tòa soạn của tờ báo này đã bị khoảng 200 cảnh sát đột kích vào tháng Tám năm ngoái, khi ông Lai bị bắt vì tình nghi thông đồng với thế lực nước ngoài, và bị bố ráp một lần nữa vào tuần trước, với 500 cảnh sát, bắt giữ các giám đốc điều hành của tờ báo.
Bị đàn áp liên tục
Trong cả hai trường hợp bố ráp kể trên, tờ báo cho biết họ đã tăng số lượng in của mình lên 500.000 bản vào ngày hôm sau so với 80.000 bản thông thường, và cư dân của thành phố 7,5 triệu người đã mua hết sạch báo ngay trước bình minh.
Hành động của cảnh sát là cuộc tấn công trực tiếp nhất vào các phương tiện truyền thông tự do của Hong Kong kể từ khi Bắc Kinh giành lại quyền kiểm soát thành phố vào năm 1997. Các nhà chức trách ở Hong Kong cho biết các động thái chống lại Apple Daily không nhằm vào ngành truyền thông hay tự do báo chí.
Luật an ninh áp đặt lên thành phố năm ngoái là chính sách lớn đầu tiên của Bắc Kinh nhằm đưa Hong Kong vào con đường độc đoán. Bà Lam và các quan chức thân Bắc Kinh cho biết họ đã khôi phục sự ổn định của thành phố sau nhiều tháng diễn ra các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ.
Chi nhánh tại Đài Loan của tờ Apple Daily cho biết họ sẽ tiếp tục xuất bản trên mạng vì tài chính của họ là độc lập với Apple Daily Hong Kong.
Apple Daily đã phải chịu áp lực ngày càng lớn kể từ khi ông Lai bị bắt vào năm ngoái theo luật an ninh. Nhà cầm quyền cho biết hàng chục bài báo của Apple Daily có thể đã vi phạm luật an ninh, trường hợp đầu tiên mà nhà cầm quyền nhằm vào báo chí truyền thông.
Công ty Next Digital – chủ báo Apple Daily – đã đứng vững nhờ các khoản vay từ ông Lai. Thế nhưng, hồi tháng Năm, Reuters đưa tin độc quyền rằng giám đốc công an Hong Kong đã gửi thư tới các chi nhánh của ngân hàng HSBC và Citibank, đe dọa phạt tù lên đến bảy năm cho bất kỳ giao dịch nào với tài khoản của tỷ phú Lai. (H.C.)
