Một thẩm phán liên bang đã chấp nhận yêu cầu của Bộ Tư pháp Mỹ tạm ngừng thực thi luật cấm phá thai mà tiểu bang Texas đã thông qua gần đây trong khi một cuộc chiến pháp lý về đạo luật đó đang chờ các tòa án liên bang xem xét.
Đạo luật của tiểu bang Texas, gọi là Dự luật Thượng viện 8 (Senate Bill, SB 8), đã được ban hành và thực thi trên toàn tiểu bang vào đầu tháng trước, được coi là luật chống phá thai cực đoan nhất nước Mỹ. Đạo luật có hai nội dung chính là nghiêm cấm việc phá thai khi hoạt động của tim có thể được phát hiện trong phôi thai, thường là sau khoảng sáu tuần đầu tiên của thai kỳ; và đặt ra cơ chế khuyến khích người dân – chứ không phải cơ quan thực thi pháp luật – phát hiện và khởi kiện những người thực hiện hoặc hỗ trợ phá thai; người khởi kiện có thể được nhận tới $10,000 cho chi phí pháp lý.
Nhưng các chuyên gia chăm sóc sức khỏe nói rằng phụ nữ thậm chí có thể không biết mình đang mang thai trong khung thời gian sáu tuần đó. Và luật này cũng không đặt ra ngoại lệ cho những trường hợp mang thai do bị hiếp dâm hoặc loạn luân.
Tháng trước Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ đã từ chối ngăn chặn đạo luật của Texas với kết quả bỏ phiếu 5-4, thiên về các thẩm phán bảo thủ. Tuy nhiên quyết định của Tối cao Pháp viện đã không xác định nội dung của luật cũng như cơ chế thi hành chưa từng có tiền lệ của nó – sử dụng thường dân chứ không phải cơ quan hành pháp để thực thi luật – có phù hợp với Hiến pháp Hoa Kỳ hay không.
Bộ Tư pháp Hoa Kỳ đã ngay lập tức khởi kiện dự luật SB8 ra tòa án liên bang và đệ trình một đề nghị khẩn cấp, yêu cầu tòa phát lệnh ngăn tiểu bang Texas thực thi Dự luật SB8 trong khi vụ kiện của Bộ được chuyển qua các tòa án xem xét.
Trong phán quyết dài 113 trang đưa ra hôm thứ Tư 06 Tháng Mười, Thẩm phán Robert L. Pitman, Tòa án Liên bang Khu vực ở Austin, Texas, đã đứng về phía chính quyền của Tổng thống Biden, ngăn chặn việc thi hành một đạo luật đang làm thay đổi cục diện cuộc chiến phá thai và thúc đẩy cuộc tranh luận trên cả nước về việc liệu phá thai có còn hợp pháp hay không.
“Từ thời điểm SB8 có hiệu lực, phụ nữ đã bị ngăn cản một cách bất hợp pháp trong việc kiểm soát cuộc sống của chính họ theo những cách được Hiến pháp bảo vệ. Tòa này sẽ không ủng hộ thêm một ngày nào nữa hành vi tước đoạt một cách quyết đoán một quyền quan trọng như vậy,” Thẩm phán Pitman viết quan điểm của mình.
Quyết định của Thẩm phán Pitman về tạm dừng thực thi dự luật SB8, có thể tác động ngay lập tức đến phụ nữ ở Texas, những người đã chạy sang các tiểu bang lân cận hoặc các vùng khác của đất nước tìm kiếm các cơ sở cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe để phá thai.
Tuy nhiên, quyết định của ông Pitman cũng lập tức gây tranh cãi gay gắt giữa những tổ chức ủng hộ và chống đối quyền phá thai ở Texas.
Các phòng khám ở Texas hoan nghênh phán quyết nhưng cũng lưỡng lự chưa nói lúc nào sẽ mở lại dịch vụ.
Bà Nancy Northup, chủ tịch và giám đốc điều hành của Trung tâm về Quyền Sinh sản, ra tuyên bố nói các phòng khám mà tổ chức của bà đại diện “hy vọng sẽ nối lại dịch vụ phá thai đầy đủ sớm nhất có thể cho dù họ vẫn đối diện với các vụ kiện tụng theo luật SB8”.
Whole Woman’s Health – một tổ chức có bốn phòng khám ở Texas nói rằng họ có kế hoạch mở lại dịch vụ phá thai sớm nhất có thể cho những thai phụ mang thai chưa quá 18 tuần.
Về phần mình, tiểu bang Texas đã thông báo cho Tòa Phúc thẩm Hoa Kỳ Khu vực Năm (Fifth Circuit) vào tối thứ Tư rằng họ sẽ kháng cáo phán quyết của tòa liên bang tại Austin. Tòa Phúc thẩm Hoa Kỳ Khu vực Năm là một trong tòa án bảo thủ nhất nước. Phán quyết của tòa phúc thẩm dự kiến sẽ có trong vài ngày nữa.
Ông John Seago, giám đốc pháp lý của tổ chức chống phá thai Texas Right to Life nói rằng ông biết Thẩm phán Pitman sẽ ra phán quyết có lợi cho các phòng khám, nhưng quyết định của ông là một điều bất ngờ.
Tại Washington, Bộ trưởng Tư pháp Merrick B. Garland ca ngợi phán quyết của Thẩm phán Pitman là “một chiến thắng cho phụ nữ ở Texas và cho pháp quyền”. “Trách nhiệm hàng đầu của Bộ Tư pháp là bảo vệ Hiến pháp. Chúng tôi sẽ tiếp tục bảo vệ các quyền hiến pháp chống lại tất cả những ai muốn phá hoại chúng,” Bộ trưởng Garland nói trong một tuyên bố vào tối thứ Tư.
Những người phản đối và ủng hộ luật phá thai của Texas đều công nhận rằng đang có một sự thay đổi lớn trong cuộc chiến chống phá thai của quốc gia mà từ lâu đã căn cứ vào án lệ Roe vs Wade, một quyết định mang tính bước ngoặt của Tối cao Pháp viện năm 1973, trao cho phụ nữ quyền theo hiến pháp đối với quyết định về phôi thai của họ. Án lệ Roe vs Wade đã thường xuyên bị các tổ chức chống phá thai phản đối, đòi Tối cao Pháp viện phải hủy bỏ nó.
Tòa án Tối cao cũng dự kiến sẽ sớm xét xử một trường hợp khác, của tiểu bang Mississippi, hạn chế quyền tiếp cận phá thai sau 15 tuần.
Đọc thêm:
